Content warning: deze opinie bevat beschrijvingen van seksueel geweld.
Als student krijg je meestal een opgewekt gevoel wanneer je tijdens de examenperiode het cijfer ‘15’ ziet staan. Vijftien is meer dan voldoende – of toch om te slagen. Vijftien kan je niet uitbeelden met je beide handen. Toch zijn vijftien afzonderlijke klachten over verschillende vormen van seksueel grensoverschrijdend gedrag blijkbaar nog steeds onvoldoende voor onze universiteit om een student finaal te schorsen.
Tekst: Rieneke Lammens & Lupé Van Rijmenant
Beeld: Rieneke Lammens
Eerder dit jaar raakte bekend dat een professor archeologie aan de VUB pas na drieëntwintig meldingen van grensoverschrijdend gedrag, intimidatie en machtsmisbruik ontslagen werd. Met de meldingen die verschillende doctoraatsstudenten tegen dezelfde professor al een tiental jaar eerder deden, werd niks gedaan. In 2020 maakten enkele studenten opnieuw melding van hetzelfde soort gedrag, maar de tuchtprocedure startte pas eind januari 2021 en ook pas na een tussenkomst van het Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen. De professor werd finaal ontslagen in november 2021, maar de ware reden kwam slechts naar buiten eind januari 2022. Wat volgde, was een mediastorm en een grote verontwaardiging over de lakse houding van de onderwijsinstellingen bij dit soort gedrag. Na enkele teleurstellende initiatieven – denk aan de ‘van #MeToo naar #WeToo’ – beloofde onze universiteit om in de toekomst beter te communiceren, meer in te zetten op preventie door onder andere workshops als de ‘Bystander Intervention Training’ te organiseren en werd er steevast naar het Meldpunt verwezen – niemand die concreet wist hoe dat functioneerde, maar soit.
Nog geen half jaar geleden schreef redactielid Rieneke een opiniestuk naar aanleiding van die ondermaatse reactie van Vlaamse universiteiten tegen grensoverschrijdend gedrag. Hierin uitte ze haar terechte bezorgdheden en hoopte ze dat onze universiteit haar beloftes omtrent betere communicatie en opvolging van ongepast gedrag waar zou maken. Toch hebben we als studenten via Vlaamse media moeten vernemen dat een diplomatenzoon, ondanks meerdere klachten betreffende (seksueel) geweld, zijn studies aan onze onderwijsinstelling gewoon kan voortzetten. De toenmalige vicerector en ondertussen nieuw verkozen rector Jan Danckaert legde de student in januari 2022 – overigens tijdens dezelfde maand waarin het nieuws over de professor archeologie naar buiten kwam – een aantal maatregelen op. De Morgen meldt dat de student ‘geen alcohol meer mocht drinken op de VUB-campussen en in de VUB-studentenhuizen’, niet alleen mocht zijn met maar één iemand op zijn kamer en ‘elk contact met zijn vermeende slachtoffers moest mijden’ (DM, 13/06).
Na een jaar kan de student zich dus weer zorgeloos op campus begeven, terwijl zijn slachtoffers voortdurend in angst moeten leven om hem tegen te komen.
In haar officiële statement geeft de universiteit aan dat de student geen toegang meer krijgt tot onderwijsactiviteiten en studentenfaciliteiten. Daarbij is het hem ook niet toegestaan de campus te betreden. Hoe dat in de praktijk in zijn werk gaat, is een groot vraagteken. De campus is vrij toegankelijk voor iedereen en er is tot op het heden geen sprake van een proactieve aanpak waarbij de security bijvoorbeeld bepaalde individuen zou kunnen weren. Daarnaast rept de VUB met geen woord over het feit dat deze maatregel slechts voor één jaar geldt. Na een jaar kan de student zich dus weer zorgeloos op campus begeven, terwijl zijn slachtoffers voortdurend in angst moeten leven om hem tegen te komen.
Bovendien is in dit verhaal vooral de tijdslijn pijnlijk ironisch. Achteraf gezien wringt het nog meer dat onze universiteit, op het moment dat ze volop communiceerde over de zaak D.T. en beloofde om in de toekomst beter te anticiperen, net dezelfde fouten maakte. Op 31 januari benadrukte professor Karen Celis online de cruciale rol van de universiteit in het waarborgen van de veiligheid van studenten. Op 14 februari organiseerden de oud-rector en decaan van Letteren en Wijsbegeerte een online meeting over grensoverschrijdend gedrag binnen de eigen faculteit. Ondertussen achtte de VUB het niet nodig om kordaat op te treden tegen de student. Welk signaal geef je dan als universiteit aan je studenten? Hoe verwacht je dat je studenten zich veilig voelen op een campus waar ze elk moment oog in oog kunnen staan met iemand die meerdere personen aanrandde?
Een aantasting van de wetenschappelijke integriteit weegt dus zwaarder door dan een aantasting van de persoonlijke integriteit.
Voorts hamert de VUB volop op het feit dat de student ‘de op één na zwaarste straf’ kreeg. Artikel 118 in het onderwijsreglement van academiejaar 2021-2022 geeft echter aan dat eender welke vorm van academische onregelmatigheid kan resulteren in permanente uitsluiting. Dan stellen wij de vraag: wanneer wordt een bepaald gedrag dan wél als onregelmatig genoeg beschouwd opdat er een echte schorsing of uitsluiting kan ingaan? Juist ja: wanneer je plagiaat pleegt. Een aantasting van de wetenschappelijke integriteit weegt dus zwaarder door dan een aantasting van de persoonlijke integriteit. Gezien de diplomatieke onschendbaarheid van de student zijn juridische gevolgen vrijwel uitgesloten, dus er hangt nog méér gewicht aan de sanctie van de VUB. Toch koos onze universiteit voor een bijna symbolische sanctie en besloot ze om de persoon in kwestie nog enkele privileges toe te kennen – zoals de anonimisering en mogelijkheid om examens wel nog fysiek af te leggen. Nochtans profileert de VUB zich steeds als een kritische universiteit die uitgaat van het humanistische aspect en waar het denken zich nooit onderwerpt. Vertrekkende vanuit die normen en waarden, moet onze universiteit dan niet als voorbeeld dienen en als eerste kordaat reageren? Vooralsnog faalt ze hierin met grote onderscheiding.
Het wordt hoog tijd dat de VUB zaken als deze serieus neemt, of ze verliest haar geloofwaardigheid én het vertrouwen van studenten compleet. Hoe kun je als universiteit zo vaak benadrukken dat de veiligheid van studenten primeert, maar dan opnieuw, slechts enkele maanden na de vorige berichtgevingen, op deze manier te werk gaan? Het concept van de ‘veilige, groene, gezellige campus’ dat de VUB maar al te vaak schetst in de media, wordt op deze manier een complete cartoon. In plaats van te rekenen op de security om studenten zich veiliger te laten voelen, moet de universiteit ook in de eigen boezem kijken en zich grondige vragen stellen bij haar manier van werken. Loze beloftes moeten plaats maken voor échte daden, anders zal het nog een hele tijd duren voordat de vele teleurgestelde studenten nog met trots meedelen een VUB’er te zijn. Hopelijk kan de nieuwe rector dit vertrouwen herstellen.
0 Comment