Onbekend maakt onbemind. Nergens zo waar als wanneer het gaat over de beleidsplannen van de universiteit. Het Equality Team van de VUB, met de knipoog ‘ET’ genoemd door haar leden, is vandaag nog steeds onbekend bij studenten. Een informele rondvraag doet blijken dat de gemiddelde student geen idee heeft wie ze zijn of wat ze doen. Om hier verandering in te brengen, spraken Shelsia en Marit met Equality Teamlid en academisch coördinator gelijkheid, professor Karen Celis.
Door: Shelsia da Costa
Beeld: Marit Galle
We worden op een zonnige dinsdagnamiddag vriendelijk ontvangen bij professor Karen Celis op kantoor. Celis is professor in de politieke wetenschappen, vakgroepvoorzitter en omschrijft zichzelf ook wel als een academisch activist. Daarnaast is ze ook co-voorzitster van het RHEA; het expertisecentrum gender, diversiteit en intersectionaliteit. Binnen het RHEA houdt professor Celis zich vooral bezig met het onderzoek naar “wat een goede democratie is vanuit het perspectief van gemarginaliseerde groepen in de samenleving.”
En toen was er het ET
Celis vertelt ons dat het Equality Team (ET) opgericht werd op initiatief van Caroline Pauwels: “Een viertal jaar geleden besliste Pauwels drie academische coördinatoren aan te stellen om het VUB-beleid inzake gelijkheid, welzijn en duurzaamheid mee vorm te geven. Zo kan een wetenschappelijk gefundeerd beleid universiteitsbreed doorgevoerd worden. Wie beter om een academisch beleid mee te voeden dan experts in die gebieden?” Op de pijler gelijkheid wordt professor Celis ingezet als de academisch coördinator. Vanuit haar nieuwe, eerder los gedefinieerde functie, wilt professor Celis een transversaal team uitbouwen.
“De beperkte middelen die werden toebedeeld door de universiteit lieten niet toe om zelf actief mensen met specifieke expertise te rekruteren”, aldus Celis. “Ik kan niet zomaar vragen aan Jan Danckaert om een persoon aan te werven met die expertises. Zo werkt dat niet. We moeten kijken naar wie de expertise heeft binnen de verschillende diensten en wie we kunnen engageren om mee te werken binnen het ET. De vraag is of die mensen de mogelijkheid hebben om een percentage van hun tijd aan die thema’s – diversiteit en inclusie – te besteden.” Het resultaat is een ET dat steeds hun wetenschappelijke expertise bijdraagt, zowel bij de HR-dienst, als binnen het uitzetten van strategie en beleid, wat ook relevant is voor onderwijs- en studentenzaken.
Tijdens ons gesprek met professor Celis wordt al snel duidelijk dat ze zelf ook kritisch naar het ET kijkt en zich bewust is van mogelijke tekortkomingen: “Onze samenstelling is op dit moment niet optimaal, dat erken ik en wil ik ook expliciet gezegd hebben. We zijn te weinig divers en bovendien is het zo dat we een geprivilegieerde groep zijn die vanuit een vaste aanstelling aan het Gelijkheidsbeleid kan werken, terwijl de ondervertegenwoordigde groep met precairdere statuten zit”, aldus Celis. “Dit is een gevolg van de organische wijze waarop het team is gegroeid.”
“We zijn te weinig divers en een te geprivilegieerde groep die vanuit een vaste aanstelling aan het Gelijkheidsbeleid werkt”
Karen Celis
De weg naar gelijkheid
Het Equality Team probeert op verschillende manieren een cultuurverandering op het vlak van gelijkheid en inclusie teweeg te brengen. In 2005 werd er aan de VUB een Diversiteitsplan opgesteld, gericht op personeel en studenten. Vervolgens kwam met het Genderactieplan in 2014 de focus te liggen op gendergelijkheid binnen het professorenkorps. Toen Caroline Pauwels rector werd, wilde ze een genderquota voor het academisch personeel invoeren. Dit is niet doorgevoerd, maar er kwam wel een plan dat streefde naar een rekruteringsproces waarbij men “ten hoogste 2/3 kandidaten van het meest vertegenwoordigde geslacht binnen de faculteit ernstig in rekening zou nemen”, verduidelijkt Celis.
Aanvankelijk focuste het gelijkheidsbeleid zich dus vooral op gendergelijkheid. Met de intrede van het Equality Team werd die focus enerzijds verbreed naar etnisch-raciale gelijkheid, maar anderzijds wordt er volgens het gelijkheidsplan ook ingezet op “andere assen van ongelijkheid en structurele achterstelling”. Voorbeelden zijn sociaaleconomische achtergrond, geaardheid, genderexpressie en toegankelijkheid. In 2019 werd het eerste GelijkheidsActieplan (GAP) opgesteld. Het bestaat uit tien actiepunten om universiteitsbreed een duurzame cultuurverandering te verankeren in beleid door te focussen op gender en diversiteitsthema’s. Nu loopt het GAPII: “Daarbinnen wordt nu hard gewerkt aan de uitbouw van een meer inclusief meldpunt, waar studenten van kleur terecht kunnen bij iemand die zowel expertise als first hand experience heeft inzake racisme. Er wordt ook verder gewerkt aan beleid rond genderneutrale toiletten en er loopt nu een screening naar toegankelijkheid van de campussen.”
“Het is belangrijk de rol van het ET goed te begrijpen”, zegt professor Celis. “Onze taak is om op basis van onze expertise heel concreet tools aan te reiken en acties te ondernemen om inclusiever te werken. We monitoren en consulteren Belgisch en internationaal onderzoek en we proberen aan de VUB aandacht te schenken aan bepaalde problematieken. We dragen ook meteen concrete oplossingen aan onder de vorm van adviezen en acties die ondernomen kunnen worden.” Vervolgens schrijft het ET de adviezen zeer concreet uit en leggen ze die voor.
“Het Equality Team probeert op verschillende manieren een cultuurverandering op het vlak van gelijkheid en inclusie teweeg te brengen”
Zo wordt er binnenkort, op basis van een doorlichting van een aantal faculteiten, een curriculumscan ingevoerd: “Het rapport is klaar, en nu zijn we op basis daarvan een handige roadmap en toolkit aan het ontwikkelen. Opleidingen kunnen die zelf gebruiken om hun curricula te diversifiëren, bijvoorbeeld om te dekoloniseren en heteronormativiteit aan te pakken”, legt Celis uit. “We verankeren dat ook in onderwijsvernieuwingstrajecten, waarna het geïmplementeerd kan worden door de faculteiten. Dit is echter op vrijwillige basis: professoren worden niet verplicht om hun syllabussen te herzien, maar we faciliteren dit wel in de mate van het mogelijke.” Celis benadrukt dat er hiervoor veel bereidheid en welwillendheid is vanuit docenten, maar dat ze momenteel zelf niet over de tools beschikken. Er is dus zeker vraag naar, zowel vanuit professoren maar ook vanuit studenten. Een belangrijk punt dat Celis hierbij vermeldt, is de aanwezigheid van de studentengemeenschap en hoe zij een belangrijke rol kunnen spelen binnen dit proces. Op die manier kan er een samenwerking tot stand komen tussen het Equality Team en de faculteiten.
Structurele veranderingen
©Marit Galle
Een ander concreet project is de hervorming van het Meldpunt. Het Equality Team kan hier niet functioneren als beleidsverantwoordelijke actor, maar leden kunnen wel aangeven hoe essentieel een goed functionerend meldpunt is en aan welke criteria het zou moet voldoen. Er is dan ook overlegd met het Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen (IGVM) om die voorwaarden en criteria vast te leggen. Op deze manier probeert het ET dus vooral om nuttig advies te geven waarop instellingen dan kunnen verder bouwen. Celis beschrijft het als volgt: “Onze taak is vooral om problematiek door te denken, tools aan te reiken en proberen er een sense of urgency en prioriteit voor te genereren.” Wat het Meldpunt betreft, zal er tegen het einde van dit academiejaar een verbeterd beleid op tafel liggen.
Het is opmerkelijk dat er relatief snel adviezen opgesteld en opgenomen kunnen worden, terwijl de studentengemeenschap, onder wie slachtoffers van grensoverschrijdend gedrag, al langer aan de bel trekt. De vraag is hoe lang we zullen moeten wachten op andere hervormingen en vooral structurele veranderingen. Moeten al deze problemen eerst uitgebreid in de media komen alvorens de VUB de urgentie ziet om in te zetten op verandering?
Vandaag bestaat het team uit Karen Celis, Nellie Konijnendijk, Lisa Wouters, Lisa Van der Schueren en Cheyma Al Mehraj.
- Nellie Konijnendijk: Adviseur gelijke kansen binnen de HR-dienst; werkt aan inclusieve rekrutering, inclusief leiderschap en organiseert mee de bias training en bystander intervention training.
- Lisa Wouters: Cel strategie en beleid; volgt adviezen nauwgezet op en monitort verschillende faculteiten en diensten.
- Lisa Van der Schueren: Dienst onderwijs en studentenzaken.
- Cheyma Al Mehraj: Leiding over work package 5 binnen Eutopia project dat rond inclusie werkt. Leidt ook het VUB Equality Network (VEN), een platform dat studenten, professoren en onderzoekers met verschillende ervaringen, achtergronden en expertise verbindt. Ze werkt daarnaast voor de Fatima Mernissi leerstoel, die onderzoek, onderwijs en maatschappelijk debat over macht, gender en islam stimuleert.
0 Comment