Toen het Russische leger Oekraïne binnenviel, werden de twittervirologen meteen vervoegd door een nieuwe horde kersverse experten in Oost-Europese politiek. Maar er was nog een vakgebied dat prompt versterking kreeg: de psychologie. Zowel in sociale als gevestigde media werd de mentale toestand van Putin geviseerd, respectievelijk met uitspraken als ‘Poetin is gek geworden!’ en ‘Is Poetin gek geworden?’. Kwestie van het objectief te houden.
Tekst: Evelien Feys
Beeld: Steven Geusens
Poetin gek verklaren is snel gebeurd, maar verzet bijzonder veel argumentatief werk. Als Poetin gek is, dan hoeven we ons niet te verdiepen in de geopolitieke situatie. Als Poetin gek is, dan handelt hij niet zoals elke leider van elke grootmacht, die elke keer opnieuw de belangen van hun machtigen en bedrijven boven mensenlevens stellen. Nu is hij plots uniek. Dan is deze oorlog plots uniek. Dan heeft onderhandelen en deëscaleren geen zin. Dan kan er geen analyse gemaakt worden die deze oorlog in een bredere context plaatst, die nodig is om te begrijpen wat er gebeurt, en die gelijkenissen en verschillen met andere oorlogen blootlegt.
Als Poetin gek is, dan handelt hij niet zoals elke leider van elke grootmacht, die elke keer opnieuw de belangen van hun machtigen en bedrijven boven mensenlevens stellen
Maar Poetins handelen is niet uniek. Wat relatief uniek is, is dat Oekraïne de steun van de NAVO heeft en het een Europees land is. We vergeten voor het gemak even het bestaan van de Balkan, en het is de eerste oorlog in Europa sinds WO II. (De gesuggereerde vergelijking met Hitler kunnen de mensen vervolgens zelf wel ontwaren.) Het is immers de bedoeling dat oorlog enkel in het globale zuiden gevoerd wordt, dat weet toch iedereen. Democratie verspreiden en vrouwen redden en zo.
Het psychologiseren of zelfs biologiseren van individuen om de aandacht af te leiden van machtsstructuren is niet nieuw. Armoede, werkloosheid, verslaving: hun sociale factoren vegen we bij voorkeur zo veel mogelijk onder de mat om enige schijn van maatschappelijke verantwoordelijkheid niet onder ogen te moeten komen. Poetin is ook niet de eerste leider die onder de pathologiserende loep wordt genomen. Trump, Bolsonaro, Kim Jong-un: allemaal zijn ze niet goed snik. Allemaal zijn ze niet te doorgronden. Clowns en narcisten. Hun bizarre keuzes komen klaarblijkelijk uit het niets. Met intentie een politieke strategie uitvoeren, inclusief een precies uitgekerfd zelfbeeld van de leider? Nee hoor, gewoon gek.
0 Comment