Na wat al op vele vlakken een vreselijk jaar bleek te zijn, kregen hiphopfans met het nieuws dat legendarische emcee MF DOOM op 49-jarige leeftijd overleden was, nog een laatste morbide kers op een allang verrotte taart. Gelukkig betekent het overlijden van een artiest geen verdwijning van diens kunsten. Levend aanwezig of niet: “DOOM is imminent.”
Door Sam Nassiri
MF DOOM, bij geboorte de heerlijke alliteratie Daniel Dumile als naam gekregen, leek voorbestemd een hiphoplegende te worden. Opkomend in de bruisende East Coast-scène van de nineties, wist Dumile met zijn crew K.M.D. een naam voor hunzelf te maken. In 1993 kwam daar abrupt een einde aan toen Dumile’s broer, DJ Subroc, door een aanrijding om het leven kwam. Dumile trok zich terug, ondergronds, en kwam pas terug boven water wanneer zijn MF DOOM-persona hem letterlijk en figuurlijk een nieuw gelaat zou geven.
In 1999 kwam Dumile weer bovengronds, of alleszins bij wijze van spreken, want de underground is altijd wel zijn favoriete terrein geweest. Na DOOM’s debuut Operation: Doomsday in 1999, waren de twee jaren tussen 2003 en 2005 goudmijnen in DOOM’s discografie, en zijn talrijke samenwerkingen. Het orgelpunt hiervan was Madvillainy in 2004, een samenwerking met de felbegeerde producer Madlib. Samen schreven ze een stukje hiphopgeschiedenis.
Als er iets is dat DOOM graag deed, is het wel zijn entree rijkelijk aankondigen. Geen enkele sample uit één of ander fifties radioprogramma was diep genoeg in een vinyl box begraven om toch niet terug van onder het stof gehaald te worden. Exact dat toont producer Madlib meteen op opener The Illest Villains. Het daaropvolgende nummer Accordion is al meteen een schijf van legendarische proporties. Met het instrument uit de titletrack die als een trage adem de achtergrond vult, vormt DOOM strakke rijmschema’s die nog nooit zo abstract en ondoordringbaar zijn geweest als hier. Maar bars als ‘slip like Freudian, first and last step to playing yourself like accordion’ vormen toch wel al meteen een lyrisch hoogtepunt. Meat Grinder telt initieel terug op zijn stappen, maar verkiest er dan toch voor met zijn diepe vibrerende bass volle vaart vooruit te gaan. Ook hier lijkt het alsof DOOM zijn bulldozende bars nog maar net op tempo over zijn lippen krijgt. Maar schijn bedriegt, hij weet exact wat hij doet met zijn mic.
Raid (feat. MED) heeft een redelijk eenvoudige, maar toch onorthodoxe en heftige loop. Gelukkig zijn er wat jazzy ornamenten aan bevestigd, zodat ook de warmte niet ontbreekt. Sickfit leunt evenzeer stevig op zijn stekende en hypnotiserende loop, waar DOOM zich voor een keer eens op de achtergrond houdt. DOOM zal echter niet te veel mogelijkheden links laten liggen om zijn schrikbarende reputatie nog wat aan te dikken, zoals op het intense Money Folder. Curls, aan de andere kant, heeft dan weer iets meer organisch, en zelf tropisch.
DOOM weet altijd met een soort van subtiele intensiteit te rappen, maar op Figaro laat hij zijn gewoonlijke laissez-faire attitude pas echt definitief achter zich. Het lijkt voor het eerst alsof DOOM echt probeert, zonder ook maar iets van zijn cool te verliezen. De knop wordt op 11 gedraaid, zonder zijn flow ooit geforceerd te maken. Met inleidende bars ‘the rest is empty with no brain, but the clever nerd / the best MC with no chain ya ever heard’ zet hij ook meteen de concurrentie op een afstandje. Tegen DOOM’s vlekkeloze flow en karakteristieke stream of consciousness-proza is weinig te beginnen.
Een van DOOM’s andere alter-egos, de schurkachtige Viktor Vaughn, doet het wat ruwer en ongetemder op Fancy Clown. Een laatste hoogtepunt, All Caps, druipt toch wat van de urgentie, met die schelle trompetten en chaotische pianonoten op de achtergrond. Ongeacht de spoed weet DOOM toch nog de tijd te vinden om iedereen eraan te herinneren: ‘just remember ALL CAPS when you spell the man name.’
Madvillainy is een poortje tot de abstracte maar vlijmscherpe geest van DOOM, en de meesterlijke talenten van sample-archeoloog Madlib. Zijn oldschool productiestijl geeft Madvillainy zijn karakteristieke onfeilbare sfeer. DOOM’s inventieve en unieke gedachtentrein, is zelfs voor de meest doorgewinterde hiphopveteraan nauwelijks te volgen. Het is dan ook DOOM’s album, zijn stijl en vibe, die elke seconde van Madvillainy in zijn greep houdt. Het enige minpunt dat je zou kunnen vermelden is dat Madvillainy’s nummers vaak in vignette-vorm gemaakt zijn; redelijk korte knipsels met een sterke nadruk op sfeer. Dit maakt dat er maar weinig ruimte is om het allemaal te laten bezinken of te laten doordringen.
Madvillainy is en blijft echter een granieten monument binnen het hiphop-genre, één van die albums waarbij zelfs de underground wat licht zag. De legacy van DOOM is simpelweg niet in aardse termen uit te brengen, en Madvillainy is misschien zijn meest buitenaardse en unieke werk. MF DOOM stierf zoals hij hiphop maakte. Op onnavolgbare wijze, met het nodige mysterie, maar vooral on his own terms.
0 Comment