Tekst: Evelien Feys
Beeld: Loraine Vekemans
Seksueel geweld in Brussel stond de afgelopen weken hoog op de agenda: ik zag enkele artikels, een door duizenden ondertekende petitie en een erg populaire column passeren. Een Spaanse vrouw was in het Jubelpark aan haar belager kunnen ontsnappen en riep vervolgens op tot meer politiepatrouilles, verlichting en bewustzijn. De oproep kreeg online veel weerklank en de politie heeft ondertussen ook effectief haar aanwezigheid in het park verhoogd.
Het is me opgevallen dat ook in tijden van groeiende kritiek op de politie zelfs de mensen die zich het meest progressief beschouwen, toch teruggrijpen naar ‘meer politie’ in de strijd tegen seksueel geweld.
Als het over seksueel geweld gaat, hebben we het vaak over ‘vrouwen’. Eén op vijf is een veelvoorkomend cijfer. Wie van die vrouwen net meer of minder risico loopt, wordt meestal niet gespecificeerd. Cijfers zijn moeilijk, omdat er op een sterke onderrepresentatie gerekend wordt. Men bedoelt dan dat vrouwen lang niet altijd aangifte doen. Mannelijke slachtoffers en vrouwelijke daders die minder in de cijfers opduiken, is niet zo vaak datgene wat in vraag gesteld wordt.
Er zijn nog cijfers. Studenten zijn bijvoorbeeld een risicogroep, maar in Europees onderzoek liggen de cijfers tussen mannelijke en vrouwelijke slachtoffers doorgaans niet ver uit elkaar, aldus professor sociale psychologie Barbara Krahé (Universiteit van Potsdam) in Veto. Daarnaast lopen mannen meer gevaar op “gewone” vormen van geweld in de publieke ruimte. Seksueel geweld wordt dan weer in overgrote mate binnenshuis gepleegd. Gevangenissen zijn trouwens ook een plaats met een verhoogd risico op seksueel geweld. Seksueel geweld bestrijden met het plaatsen van meer mensen op plekken waar ze zelf meer risico lopen op dat soort geweld, lijkt me nogal een speciale keuze.
In haar boek Me, Not You: The Trouble with Mainstream Feminism zet professor Alison Phipps een niet zo fraaie geschiedenis uiteen van witte vrouwen die hun slachtofferschap gebruiken ten nadele van geracialiseerde vrouwen én mannen. In de kolonies was de kwetsbaarheid van witte vrouwen voor seksueel geweld een aanleiding tot dodelijke straffen voor de bruine en zwarte mannen die zich daaraan schuldig gemaakt zouden hebben. Geracialiseerde vrouwen werden uiteraard niet beschermd door zulke wetten. Lynchings in de VS hadden ook een sterke link met beschuldigingen van seksueel geweld.
Om tot een feminisme te komen dat werkelijk intersectioneel is, kan je racisme niet even op de tweede rij zetten om het seksisme aan te pakken.
De bruine of zwarte man als seksueel roofdier is een oude troop, ook hier in Europa. En we geraken er niet echt vanaf. De documentaire Femme de la Rue van Sofie Peeters maakte in 2013 veel ophef. Het waren vooral bruine mannen die Peeters lastigvielen. Ze koos er daarbij zelf voor om de structurele context waarin dat lastigvallen bestaat – de reden waarom al die bruine mannen hele dagen op straat rondhangen, de mythe van de zwarte/bruine verkrachter – niet op te nemen in haar documentaire. Informatie die ze wel degelijk verkregen had bij een organisatie die werkt rond geweld tegen vrouwen.
Op het einde van haar boek stelt Phipps, zelf activist tegen seksueel geweld, dat witte feministen hun activisme zo vorm moeten geven dat die geschiedenis van geweld tegen geracialiseerde mensen onder het mom van “bescherming” niet verdergezet wordt. Dit kan betekenen dat ze moeten stoppen met actievoeren voor meer politie, zwaardere straffen en langere opsluiting in gevangenissen.
Het doel van dit voorstel is niet om de ervaringen en trauma’s van mensen te minimaliseren. De vraag is gewoon of je een bepaald politiek activisme wel kan baseren op trauma. Het is niet omdat je je begrijpelijk onveilig voelt door mannen op straat, of omdat je iets hebt meegemaakt, dat je niet moet nadenken over de gevolgen voor andere gemarginaliseerde groepen. Om tot een feminisme te komen dat werkelijk intersectioneel is, kan je racisme niet even op de tweede rij zetten om het seksisme aan te pakken.
Dit is geen betoog om de strijd tegen seksueel geweld op te geven, wel om in te zien dat onze wapens een deel van het probleem kunnen zijn. Bestraffing en surveillance helpen niet tegen de machtsongelijkheid die aan de basis van het probleem ligt. We moeten samen zoeken naar andere tactieken die focussen op herstel, verantwoordelijkheid en gemeenschap, hoe moeilijk dat ook is.
0 Comment