Examens tijdens Corona: meer sociale verdeling of een kans op verbetering?

Geachte professor Baert,

Laat ik me voorstellen. Ik ben Arthur, een minder mondige eerstejaarsstudent die het wél voor zichzelf opneemt. Nadat ik uw opiniestuk ‘Met een 20/20 voor iedereen wint straks geen enkele student’ las, moést ik iets schrijven. Niet alleen wil ik reageren op de talloze stellingen waar ik het oneens mee ben, nog meer wil ik de discussie over onderwijs in Coronatijden opentrekken, voordat het te laat is.

Er zijn mensen die deze crisis als opportuniteit zien, als een kans om het onderwijs te verbeteren. Daarmee bedoelen ze dan een digitalisering zoals we die vandaag meemaken. Ook u wilt “lessen trekken uit de experimenten met virtueel leren en examineren die ons Vlaamse universitair onderwijs nog dichter bij excellentie kunnen brengen.” Ik ben het zowel met u, die lessen wilt trekken, als met hen, die in deze crisis een kans zien om het onderwijs te verbeteren, eens.

En lessen heb ik getrokken. Wij zijn niet klaar voor digitaal onderwijs. We doen het nu omdat er geen alternatieven zijn. Het is een noodoplossing en die brengt veel nadelen met zich mee. We verliezen fysiek contact met onze medestudenten, ons ritme en de omgeving van de universiteit die de grootste motivatiebron is om te studeren. Drie vierde van de studenten voelt een zwaardere of veel zwaardere werkdruk sinds het begin van de lockdown. Depressies, slapeloze nachten, angst, eenzaamheid en stress teisteren studenten. Lees de resultaten van de vele enquêtes er maar op na.

Nooit voorheen heeft u zoveel deadlines zien verschuiven, maar nooit voorheen waren bibliotheken zo lang gesloten.

Professoren, die soms pas na drie weken reageren op een e-mail of geen of onvolledige vervanglessen voorzien, zijn er wel degelijk. Uit mijn persoonlijke kring kan ik u nog tientallen voorbeelden van onbegrip tegenover studenten geven, maar daar zie ik het punt niet van in. Ik blijf liever mild, zoals u van een student verwacht.

Nooit voorheen heeft u zoveel deadlines zien verschuiven, maar nooit voorheen waren bibliotheken zo lang gesloten.

De Coronacrisis weegt op iedereen, dus ook op lesgevend personeel. Zij doen hun uiterste best om hun studenten maximaal te begeleiden en verdienen daar ook alle respect voor. Maar studenten begeleiden in tijden als deze is geen cadeau. De fysieke dimensie viel twee maanden geleden weg en er is overnight overgeschakeld naar een uitsluitend online vorm van lesgeven. Lessen worden opgenomen en als video gedeeld en taken worden thuis en niet in de aula gemaakt. Het is voor de professoren opeens veel moeilijker om een overzicht te krijgen op het kennen en kunnen, op de noden en vragen van hun studenten. Welk hoofdstuk vereist extra uitleg? Welke oefening zorgt voor problemen?

Toch organiseren professoren online examens, waarbij wij, studenten, via de webcam, de microfoon en speciale softwarepakketten in de gaten worden gehouden. Het zijn examens die op wantrouwen gebaseerd zijn. Als de internetverbinding even hapert, of als we van het scherm durven wegkijken, worden we gebuisd. Dit kan toch geen correcte manier van evalueren zijn? Op deze manier mag onze kennis toch niet beoordeeld worden?

Te hoge verwachtingen en een gebrek aan begrip bij (sommige!) professoren zijn wel degelijk een realiteit voor ons.

We hebben het al enkele weken zwaar, maar nu de examens in aantocht zijn laten steeds meer studenten van zich horen. Velen zullen uit de boot vallen als deze op traditionele wijze plaatsvinden. Te hoge verwachtingen en een gebrek aan begrip bij (sommige!) professoren is wel degelijk een realiteit voor ons.

De examenperiode brengt meer dan ooit stress en werkdruk met zich mee. Studenten die met een groot gezin in een kleine woning leven, studenten die geen tuin hebben, studenten die hun laptop moeten delen, studenten die geen of slechte internetverbinding hebben, studenten die gezinsleden met zware verslavingen hebben, of te maken hebben met huiselijk geweld… lijden het zwaarst onder deze crisis. Zij zijn niet verantwoordelijk voor de thuissituatie waarin ze leven. Het is de scholen hun verantwoordelijkheid om die studenten succesvol doorheen deze noodsituatie te begeleiden. Dát is onderwijs van het hoogste niveau.

Dat is de kans die de crisis ons geeft: we kunnen het onderwijs verbeteren. Niet door te digitaliseren, maar door te zorgen dat iedereen gepaste begeleiding krijgt en dat niemand buist. Studenten die niet voor hun examens zouden slagen, moeten herexamens afleggen of vakken meenemen. In beide scenario’s verliezen ze kostbare tijd waarin ze zouden werken. Voor financieel kwetsbare studenten is die bijverdienste deze zomer belangrijker dan ooit, afgelopen maanden was er nauwelijks werk.

Het zijn dus studenten uit de arbeidersklasse, kwetsbare studenten of studenten met een migratieachtergrond die als eerste door Corona hun studie zullen moeten stopzetten. De meer gegoede studenten kunnen extra studiekosten wel aan.

Om deze sociale verdeling te vermijden voerde een team van 123 wetenschappers onderzoek uit en stelde voor om ‘formatieve evaluaties’ in plaats van klassieke examens te houden.

Het basisidee van formatief evalueren is dat niemand kan buizen: iedereen krijgt minstens 10/20 (en dus geen 20/20 zoals u veronderstelt, professor Baert). Studenten die bijvoorbeeld een acht halen, krijgen een tien en constructieve feedback waarmee ze zelfstandig of met behulp van bijlessen aan de slag kunnen gaan. Als grote groepen studenten slecht scoren op een bepaald onderdeel van de cursus, dan kan de professor beslissen om dat deel het komende studiejaar opnieuw in de lessen te integreren. Formatieve evaluatie is een systeem gebaseerd op wederzijds vertrouwen. Het laat ons groeien door feedback en is gericht op samen beter worden, een systeem waar u dus enkel achter kunt staan.

Wij zijn ambitieus. Wij hebben ons ingeschreven en betaald om te leren, niet om met onze vingers te draaien.

En neen, dat is niet ‘oneerlijk tegenover studenten die afgelopen weken alles op alles hebben gezet’! Ik heb alles op alles gezet. Toch maak ik me zorgen om de examens. Maar ik begrijp wel dat u onder ‘studenten die alles op alles zetten’ niet mij maar studenten die goede punten behalen bedoelt. In dat geval hoeft u zich geen zorgen te maken. Wie goede punten behaalt, verliest die niet. Door formatief te evalueren krijgen we net allemaal eerlijke kansen op een gelijk en beter onderwijs. De lat zal stijgen en niet ‘substantieel verlagen’ want iedereen wordt begeleid in het werken aan hun groeipunten.

Oké, er zullen studenten zijn die in onze geïndividualiseerde samenleving gaan profiteren van dit systeem, maar dat is een minderheid. Ik kan niet voor iedereen spreken, maar wel voor de studenten waardoor ik omringd word. Wij zijn ambitieus. Wij hebben ons ingeschreven en betaald om te leren, niet om met onze vingers te draaien. Wij willen een leven bouwen op de kennis die we nu opdoen in plaats van onze jaren in de vuilbak gooien. We vragen dus vertrouwen van onze professoren, geen mildheid, en zullen dat vertrouwen niet schenden. De groep ‘profiteurs’ die dit wel gaat doen zal veel kleiner zijn dan de groep studenten die gered zal worden door een eerlijk systeem.

De Coronacrisis weegt op iedereen. Professoren en studenten hebben het zwaar, zeker met de examenperiode voor de boeg. Als we die organiseren zoals altijd, zullen erg veel studenten buizen en zal de sociale selectie van het hoger onderwijs enkel toenemen. Laat ons dus actie ondernemen en samenwerken, om te voorkomen dat duizenden studenten een jaar verliezen door de Coronacrisis. Laat ons eindelijk iets doen tegen de sociale verdeeldheid, laat ons lessen trekken uit ons experimenten en de kans grijpen die deze crisis biedt.

Arthur Desimpelaere

9/5/2020

Elke auteur schrijft in eigen naam of in die van zijn vereniging en is zelf verantwoordelijk voor de inhoud van de tekst. Wil u zelf inzicht geven in uw corpus, heeft u zelf een opinie die dringend gedeeld moet worden of schrijft u prachtige poëzie of literair proza, stuur dan uw teksten naar redactie@demoeial.be of kom langs op de redactievergadering, elke woensdagavond om 21u.

0 Comment