Difference Day 2020

De zesde editie van Difference Day verliep anders dan afgelopen jaren. Door de coronamaatregelen vond het evenement online plaats. Het thema dit jaar was ‘Journalism without fear or favour’, met een speciale aandacht voor onzekere tijden, zoals de huidige coronacrisis. Was je niet aanwezig? De Moeial maakte een verslag op.

In 1993 riepen de Verenigde Naties 3 mei uit tot Dag van de Persvrijheid. Het idee was om meer aandacht te besteden aan het belang van de vrijheid van meningsuiting, en regeringen aan hun plicht te laten herinneren om het recht op de persvrijheid te respecteren. Vrijheid van meningsuiting betekent ook andere meningen respecteren, vandaar ook de naam Difference Day. Dit jaar vond het evenement niet plaats in Bozar, zoals de traditie het wil, maar online vanuit Pilar. Alles werd in goede banen geleid door Annelies Beck.

Er werd een sober beeld geschetst over de huidige toestand van persvrijheid. Sinds 1992 zijn er meer dan 1100 journalisten om het leven gebracht terwijl ze hun job uitoefenden. De zoektocht naar waarheid en correcte informatie, leidt tot gevaarlijke situaties en daar wil Difference Day de aandacht op vestigen.

Volgens Pauwels is de situatie sinds de eerste editie van Difference Day in 2015 enkel verslechterd

In de openingsspeech gaven VUB-rector Caroline Pauwels en haar ULB-collega Yvon Englert aan dat we in Europa ook moeten opletten voor onze persvrijheid. Denk maar aan de journaliste Daphne Caruana Galizia, die werd vermoord vanwege haar onthullingen van bepaalde Maltese politici.

Pauwels ziet dat de persvrijheid nog steeds wordt bedreigd. Volgens haar is de situatie sinds de eerste editie van Difference Day in 2015 enkel verslechterd. Met meer autoritaire leiders, het verval van democratieën en de opkomst van technologie die digitale desinformatie in de hand werkt, is de toestand van de vrijheid van meningsuiting er niet op vooruit gegaan. “Dit toont aan dat Difference Day nog steeds nodig is,” aldus Pauwels. Ook Vlaams Minister voor Media, Benjamin Dalle en Europees Commissaris voor Waarden en Transparantie, Věra Jourová onderstreepten in videoboodschappen het belang van de persvrijheid en vrijheid van meningsuiting.

In een interview legde Guilherme Cancela, van de Unesco-afdeling voor Vrijheid van Meningsuiting, nogmaals de nadruk op het belang van dit basisrecht. Volgens hem is persvrijheid deel van een grote ketting. Als de persvrijheid lijdt, dan lijdt ook de democratie. Lijdt de democratie, dan lijdt de volledige samenleving. Net daarom is het belangrijk dat er persvrijheid is. Journalisten moeten het vertrouwen in de mensen herwinnen en aantonen dat ze weldegelijk het verschil kunnen maken. “Journalisten kunnen levens redden,” besloot Cancela.

Guilherme Cancela, van de Unesco-afdeling voor Vrijheid van Meningsuiting    
© Difference Day

Mensenrechtenadvocaat Caoilfhionn Gallagher had het dan weer over de verschillende moeilijkheden die journalisten ondervinden. Naast overlijdens is er een breed scala aan pijnlijke ervaringen die journalisten wereldwijd meemaken. Bedreigen van familie, opsluiten, rechtszaken aanspannen, het zijn maar enkele voorbeelden die ze aanhaalde. Ook zij kwam met schokkende cijfers. Tussen 2014 en 2018 zijn er 465 journalisten om het leven gebracht. De meeste van de journalisten stierven in conflict-vrij gebied.

Afsluitend werden ook Difference Day Honorary Title for Freedom of Expression uitgereikt. Dit jaar gaat deze titel naar de Turkse journalist en schrijver Ahmet Altan, die in de gevangenis zit, en de Turkse schrijfster en vrouwenrechtenactiviste Elif Shafak. Altan wordt nog steeds vastgehouden en kon er dus niet bij zijn. Hij is de hoofdredacteur van de ondertussen opgedoekte krant Taraf. Hij wordt door het Turkse regime beschuldigd van medeplichtigheid bij de mislukte staatsgreep in Turkije in 2016.

Elif Shafak was online aanwezig. In haar speech benadrukte ze dat er in het begin van de eeuw veel optimisme was en een overwinning van de liberale waarden. Maar dat we nu in een periode zijn gekomen van angst en pessimisme. “Democratie is veel breekbaarder dan we oorspronkelijk dachten. Als democratie wil overleven, moeten we allemaal geëngageerde burgers worden.”