Een zoektocht naar de esthetiek en poëzie van de error in een systeem

Door Maryse Tastenhoye

In het kader van PILAR ASAP, een halfjaarlijks, multidisciplinair festival, richt Pilar zich met deze tentoonstelling op het thema ‘glitch’. Een ode aan het moment wanneer een systeem ontspoort. In welke mate ervaren we dergelijke fouten als onwenselijk? Schuilt er een zekere schoonheid achter? In deze groepstentoonstelling, ‘The Wilderness Hidden Underneath’, gaan acht kunstenaars op zoek naar de esthetiek en poëzie van de error in een systeem.

‘Scanning Cinema’ van Benjamin Verhoeven     © Marit Galle

Om de verspreiding van het coronavirus tegen te gaan is de expo ondertussen helaas gesloten. Gelukkig kon de Moeial er nog bij zijn. Na het lezen van dit klein verslag is het alsof je er in levende lijve bij was.

De oorspronkelijke bedoeling van de expo ‘The Wilderness Hidden Underneath’ was om werk tentoon te stellen van jong Brussels talent. Het is uiteindelijk een iets bredere selectie geworden met kunstenaars uit Brussel, Gent en Israël. Het woord ‘glitch’ komt uit de computerwetenschappen. Het gaat om een fout die zich manifesteert in een systeem. Volgens curator, Maarten Vanermen, hoeft dit zich niet te beperken tot computers. Hij nodigde acht jonge kunstenaars uit die werk creëren rond dit brede thema.

Digitale en analoge manipulaties

Van de niche ‘glitch art’ wou Vanermen afblijven, hoewel die esthetiek zeker en vast terug te vinden is binnen de tentoonstelling. De beeldtaal van kunstenares Karolien Chromiak leunt hier het dichtst bij aan. Je kan haar werk het best omschrijven met de termen ‘data moshing’ en ‘bit rot’: data die allerlei software passeren waardoor ze bijeen gedrukt worden en er letterlijk digitale rot gecreëerd wordt. Het gaat om een soort black box waarbij de kunstenares geen controle meer heeft over het eindresultaat, maar het wel interessante beelden oplevert.

Werk van Karolien Chromiak     © Marit Galle

Een andere kunstenaar is Benjamin Verhoeven, al ziet hij zichzelf eerder als film-/installatiemaker dan kunstenaar. Hij gaat vooral digitaal te werk en creëerde een gehackte xeroxmachine en blokken met projecties van figuren die bewegen. Digitale transformatie van het beeld wordt telkens in de verf gezet door ettelijke scans. Het gaat bij deze kunstenaars om digitale manipulaties die zullen bepalen hoe het eindresultaat eruit zal zien.

Een bezoeker voor een stop-motion video van Benjamin Verhoeven     © Marit Galle

Daarnaast zijn er kunstenaars die op een bijna chirurgische wijze beeld manipuleren. Grafisch vormgeefster, Eva Vermeiren, gaat zeer analoog te werk met interieurmagazines. Ze snijdt er pagina per pagina elementen uit tot ze tot een soort collage komt. Deze werken worden over een volledige muur gepresenteerd in rastervorm, wat bijna een pixeleffect creëert vanop afstand.

De collages van Eva Vermeiren     © Marit Galle

Seppe De Meyere gaat dan weer heel klassiek te werk met olieverf op doek. Hij maakt composities met elementen die hij uit verschillende beelden haalt. De Meyere fotoshopt ze samen tot beelden die hem prikkelen en schildert die vervolgens na. Bij sommige werken is de fout meteen te spotten, bij andere is ze er subtiel tussen geslopen. Het doet een beetje denken aan wanneer je met je gsm een panoramabeeld probeert vast te leggen en er ergens een fout optreedt in het beeld, waardoor je herhaling en vervorming krijgt.

The Wilderness Hidden Underneath

Het is pas wanneer iets kapot gaat, dat de machine of het systeem zijn ware aard toont. Een computer, een scherm, een bestandje: het zijn allemaal digitale fenomenen waar we mee vertrouwd zijn. Als daar  een fout in optreedt, heb je er nog weinig affiniteit mee. Dit behoort allemaal tot het spel waar deze acht kunstenaars aan deelnemen. Glitch is een tentoonstelling die zeker de moeite waard is om te bezoeken vanwege  de pientere samenhang en de interacties die de werken van de verschillende kunstenaars met elkaar aangaan.

De bevreemdende composities van Seppe De Meyere     © Marit Galle