VUB zet samenwerking Confucius Instituut niet voort

De VUB zal haar contract met het Confucius Instituut, dat in juni 2020 afloopt, niet verlengen. Dat besliste de Raad van Bestuur. De VUB neemt deze beslissing nadat het instituut meermaals in een slecht daglicht kwam te staan.

Door Jade Pieters

Reeds van bij de oprichting van het instituut kwam er kritiek op het feit dat de VUB zou samenwerken met een regime dat het niet nauw neemt met de principes van vrij onderzoek. Later bleek dat de Belgische Staatsveiligheid een negatief advies gaf om een dergelijk instituut op te richten aan de VUB. Dat advies werd niet opgevolgd. Maar ook daarna ging de storm rond het instituut niet liggen. Vorige maand bleek dat de directeur van het Confucius Instituut, Xinning Song, de komende acht jaar niet meer welkom is in de Schengenzone. De Staatsveiligheid verdenkt hem van spionagepraktijken. Dat de VUB het contract dat in juni 2020 afloopt niet verlengt, komt dus niet uit de lucht gevallen.

De VUB nam deze beslissing op basis van een interne en externe evaluatie. “De VUB staat steeds open voor nieuwe samenwerkingen met Chinese universitaire instellingen, wetenschappers en studenten op voorwaarde dat de academische vrijheid en onafhankelijkheid in wederzijds vertrouwen, kan worden gegarandeerd,” luidt het in een persbericht.

Rector Caroline Pauwels licht de beslissing toe: “Samenwerkingen kunnen voor de VUB enkel als het handelen van de betrokken partners beantwoordt aan ons basisbeginsel van vrij onderzoek. In lijn met deze visie heeft de Raad van Bestuur geoordeeld dat de samenwerking met het Confucius Instituut niet langer in lijn ligt met de actuele doelstellingen en daarom niet verlengd wordt.”

De VUB is daarbij niet de eerste die haar Confucius Instituut sluit. In de Verenigde Staten en Zweden werden dergelijke instituten ook gesloten vanwege een te grote inmenging van China.

(Lees verder onder de cartoon)

Studiekring Vrij Onderzoek (VO) schreef naar aanleiding van de onthullingen rond de directeur van het instituut nog een opiniestuk in De Morgen om de afschaffing van het instituut te vragen. Michaël Van den Poel, PR-verantwoordelijke van VO, is tevreden: “De waarschuwingen die wij al jaren uiten en de recente vraag tot stopzetting hebben effect. Met deze beslissing erkent de VUB dat de waarden van het vrij onderzoek nog steeds belangrijk en actueel zijn. We hopen dat onze universiteit deze kans aangrijpt om het vrij onderzoek bij volgende samenwerkingen te waarborgen.”

Prof. internationale betrekkingen Jonathan Holslag spreekt van een moedige beslissing. Hij geeft aan dat universiteiten moeten samenwerken, maar zonder politieke instrumenten als Confucius Instituten of leerstoelen van grote staatsgesteunde bedrijven.

De VUB wil in de toekomst nog wel samenwerkingen opzetten, op voorwaarde dat ze voldoen aan de principes van het vrij onderzoek. Vicerector Internationalisering Romain Meeusen zal een nieuw beleidsplan opstellen waarin de principes van proportionaliteit, wederkerigheid, transparantie en integriteit een centrale plaats krijgen.

Pauwels benadrukt dat dit niet het einde is van de samenwerking met China, maar een nieuw begin. “De VUB is een voorstander van academische samenwerking, ook met instituten waar vrijheden onder druk staan en dit via onderzoek en studentenuitwisselingen. Zo bouwen we mee aan een echte universitas: een oord waar ideeën en kennis vrij uitgewisseld worden los van regimes. Als vrije universiteit investeren we in talenten en niet in regimes.”

De niet-verlenging zal voor studenten niet voelbaar zijn. Dit academiejaar zullen de studenten Chinees in de bachelor- en masteropleiding Taal- en Letterkunde hun opleiding afwerken zonder wijzigingen. Voor het volgende jaar zoekt de universiteit naar een oplossing waarbij andere lesgevers cursussen zullen overnemen. Voor de personeelsleden die betaald worden door het Confucius Instituut zoekt de VUB nog een oplossing.