Een verjaardagstaart met 50 kaarsjes voor de VUB

In “Jobserveert” schotelt Moeialler in ballingschap Job Zomerplaag volgens een vertrouwde formule een mening én gerecht voor. Wat hij of zij op het bord krijgt, komt regelrecht uit de studentenkeuken: wellicht ongezouten, een tikkeltje te scherp en onverwachts zoet. Job laat zich bij zijn observaties inspireren door zijn ervaringen aan zes universiteiten in verschillende Europese hoofdsteden waaraan hij studeert als onderdeel van de 4CITIES Master in Urban Studies.

Ditmaal ontvangt Job de uitnodiging voor het verjaardagsfeestje van de VUB, pleit hij voor een verbonden universiteit met een hart voor de stad, en serveert hij een taart met 50 kaarsjes aan zijn jarige alma mater. 

Door Job Zomerplaag

Je eigen verjaardag vieren heeft iets ongemakkelijks. Weken op voorhand kan ik mij al druk maken over hoe, waar en met wie ik het wil vieren. Ik stress over de organisatie die komt kijken bij een verjaardagsfeest en met name: een uitnodigingstekst schrijven.

De kans bestaat dat je de beschreven situatie niet herkent, maar ik ben ervan overtuigd dat dat bij de VUB-dienst Marketing en Communicatie wel het geval is. Hoewel een vijftigjarig jubileum natuurlijk niet uit de lucht komt vallen, kan ik mij voorstellen dat de schrik even toesloeg in de kantoren van MarCom toen bleek dat er niet één maar twee verjaardagen gevierd zouden worden. De uitnodiging voor de academische opening waarbij ‘185 jaar samen, 50 jaar samenwerken’ zal worden gevierd, leest als het voortvloeisel van citaten uit een visiedocument, afgestofte speeches van rector Caroline Pauwels en de creatieve inbreng van een communicatiemedewerker met een voorliefde voor woordspelingen. Het resultaat is een tekst van welgeteld 321 woorden, gedragen door de titel ‘Vrij denken sans frontières’. Als ik zo’n uitnodiging had verstuurd voor mijn eigen verjaardagsfeest, had ik de taart met niemand moeten delen.

Als ik zo’n uitnodiging had verstuurd voor mijn eigen verjaardagsfeest, had ik de taart met niemand moeten delen

Een verjaardag vieren in eenzaamheid, het ziet ernaar uit dat dat lot de VUB bespaard zal blijven. Koning Filip zal in het Jubelpark de nodige professoren, bestuurders, universiteitsmedewerkers en waarschijnlijk ook een aantal studenten vervoegen om, zo luidt het in de uitnodiging, “samen het glas te heffen op wat we verwezenlijkt hebben.”

Voordat de verjaardagstaart wordt aangesneden en de vijftig kaarsjes worden uitgeblazen, wil ik het hebben over ‘samen’ en ‘verbonden’. Het zijn sleutelwoorden in de uitnodiging om te benadrukken dat de band tussen beide vrije universiteiten nog nooit zo hecht is geweest. Het zal vast zo zijn dat in de universiteitslaboratoria de verschillen tussen de witte jassen van VUB- en ULB-wetenschappers nauwelijks nog waarneembaar zijn, maar de campussen zijn verre van verbonden. De universiteitsgebouwen staan vijftig jaar na het schisma nog altijd met de rug naar elkaar toe, en afgelopen januari, tijdens de Brussels Universities Cyclocross, staken meer veldrijders de grens met de ULB over dan VUB-studenten in een doorsnee collegeweek.

Als Vlaamse universiteit in een metropool waar het Frans, en in toenemende mate het Engels, de boventoon voert, werkt de VUB de laatste jaren hard aan haar internationaal imago. Steeds meer opleidingen worden in het Engels onderwezen, internationale samenwerkingsverbanden worden aangehaald, en studenten weten vanuit alle windrichtingen de weg naar de Campus Etterbeek te vinden. Het brengt een diversiteit aan talenten, ideeën en dromen naar de VUB, maar het roept ook de vraag op of diezelfde universiteit ook voldoende oog heeft voor de eigen stad.

Het roept de vraag op of de VUB ook voldoende oog heeft voor de eigen stad

Want daar steekt het voor mij bij dit verjaardagsfeest. Een universiteit die zich verbonden voelt met Brussel viert haar bestaan niet alleen onder het toeziend oog van eigen professoren en het Koninklijk Huis, maar ook met de stad. Hoewel er gekozen werd voor een locatie in het stadscentrum, is het moeilijk verdedigbaar dat het uitverkochte evenement enkel toegankelijk is voor een selecte groep.

De uitnodiging benadrukt niet alleen de term ‘samen’ in het gouden huwelijk met de Franstalige zusteruniversiteit, ook met de stad voelt zij zich naar eigen zeggen meer dan ooit ‘verbonden’. Sterker nog, de VUB verwijst naar Brussel als ‘een gedroomd living lab’ voor haar  studenten en onderzoekers. De stad als louter een proeftuin voor de wetenschap zien is gedateerd en kortzichtig voor een universiteit die zichzelf graag als ‘modern’ betitelt en geeft weinig blijk van ‘een hart voor de stad’. Een verbonden universiteit die echt om Brussel geeft, investeert niet in de ontwikkeling van zelfrijdende busjes op de campus in Jette, maar zet zich in om het Brusselse fileprobleem aan te pakken.

Het werkelijk omarmen van de stad vraagt om meer dan het organiseren van een omstreden cross op de campus, of het omdopen van een ruimte in de Ravensteingalerij met een capaciteit voor een honderdtal mensen tot een ‘Brussels City Campus’. De ontwikkeling van Usquare heeft de potentie een handreiking te zijn naar de stad. Hoewel het een fikse uitdaging zal zijn om de poorten te openen van een complex dat door zijn oorspronkelijke functie als kazerne erg naar binnen gekeerd is, biedt het de uitgelezen kans voor de VUB om daad bij het woord te voegen en de beloftes van verbondenheid met de stad waar te maken.

Wie inspiratie zoekt raad ik aan om binnenkort eens de oversteek te maken naar de Solbosch-campus van de ULB. Waar ik menig student aan de VUB na een college zich in de richting van Station Etterbeek zie benen (de snelste verbinding vanaf het eiland met het Vlaamse vasteland), stromen ULB-studenten via de Hogeschoollaan de stad in.

De VUB is jarig en dat mag gevierd worden. Maar denk bij het versturen van de volgende uitnodiging voorbij het Eiland Etterbeek. Vier niet alleen het eigen verleden en staar je niet blind op internationale vergezichten, maar zie dit jubileum ook als een moment om het heden en de stad Brussel te omarmen, door vrij te denken sans frontières. Waar de identiteit van het vrije denken werd verworven door zich af te scheiden van kerk en staat, wordt verbondenheid met de stad verkregen door voorbij de eigen grenzen te denken. Alleen zo kan de VUB vooruitkijken naar een toekomst waarin het niet langer alleen de Vrije maar vooral ook de Verbonden Universiteit van Brussel is.