Het verleden en de toekomst van de LGBTQI+ op de VUB

Tekst en beeld: Ange-Vanessa Nsanzineza

Afgelopen zaterdag nam de Belgian Pride de straten in het centrum van Brussel over. Dit jaar sloegen de VUB en ULB de handen  in elkaar om voor het eerst samen een delegatie te leiden tijdens de Pride Parade. Onder de slogan “Celebrate love, don’t hide it”, laten ze zien dat ze nog niet bereid zijn de strijd tegen homo-en transfobie op te geven. Beide universiteiten zien in dat hoewel we in een ‘hyperdiverse open eenentwintigste-eeuws stedelijke samenleving’ leven er nog altijd mensen en groepen die onder de LGBTQI+-gemeenschap vallen gestigmatiseerd, uitgesloten en verbaal of zelfs fysiek worden aangevallen.

“Celebrate love, don’t hide it”

Rond de 100 000 mensen waren aanwezig tijdens de Belgian Pride op 19 mei, en daartussen wandelde ook de delegatie van de VUB en ULB mee. “We willen het signaal geven dat iedereen bij ons zijn of haar liefde kan beleven hoe hij of zij het wil”, legt rector Caroline Pauwels uit. “Op open-minded universiteiten als de ULB en de VUB is het niet de bedoeling je liefde te verbergen, maar zo zou het ook in Brussel en bij uitbreiding Europa en de wereld moeten zijn.” Ook wil Pauwels een oproep doen om eerder hulp aan te bieden aan getroffen slachtoffers van homofobie en transfobie. De delegatie bestond uit de rector, verschillende professoren en zowel LGTBQI+-studenten als sympathisanten.

Eerder die week, op 17 mei, werd Oegandese holebi-/genderactiviste Kasha Nabagesera door de rector uitgenodigd om deel te nemen aan een debat dat door VUB’s International Relations Office werd georganiseerd in samenwerking met UCOS (Universitair Centrum voor Ontwikkelingssamenwerking) en RHEA, het expertisecentrum Gender, Diversiteit en Intersectionaliteit aan de VUB. Ze ging in debat met David Paternotte (professor Sociologie aan ULB), Gily Coene (co-voorzitter van RHEA) en Jad Zeitouni, een VUB-student die ook deel uitmaakt van het Change Project UCOS. Het gesprek ging over  homo-en transfobie in zowel België als Oeganda en over wat er nog moet ondernomen worden om deze fenomenen uiteindelijk te bannen uit onze samenleving.

Nadat Nabagesera haar universitaire studies had afgewerkt, richtte ze de organisatie FARUG, dat staat voor Freedom and Roam Uganda, op in 2003. Deze beslissing nam ze nadat zowel zij als vele Oegandese vrouwen geconfronteerd werden met discriminatie en geweld vanwege hun genderidentiteit en/of seksuele oriëntatie.

Ondanks de vele inspanningen van diverse politici en verschillende organisaties zoals Çavaria en Unia, is er nog wat werk aan de winkel met de wetgeving en maatregelen die de strijd tegen homo-transfobie aangaan.

Homo-en transfobie nog steeds aanwezig

Op 22 april 2012 verdween Ishane Jarfi, een homoseksuele dertiger van Marokkaanse afkomst, na een avond uit in Luik. Na diverse zoekacties werd hij een paar dagen later, op 1 mei, dood teruggevonden in een veld in de buurt van Luik. De daders werden vrij snel gevonden en gestraft, wat de allereerste geregistreerde en vervolgde homofobe moord werd in België. Nadien ontwierp toenmalige minister van Gelijke Kansen Joëlle Milquet (cDH) het eerste interfederaal actieplan tegen homofoob en transfoob geweld, dat in 2013 werd voorgesteld. Het plan bevatte maatregelen met betrekking tot onderzoek naar geweld, een betere wetgeving, een preventiebeleid, slachtofferhulp en noem maar op. Een jaar later was er uiteindelijk nog niets concreets.

Elke Sleurs (N-VA), toenmalig staatssecretaris voor Gelijke Kansen, deelde in 2016 mee dat op het einde van dat jaar er een nieuw plan zou worden voorgesteld, maar toen Zuhal Demir (N-VA) in 2017 haar positie overnam lag er geen afgewerkt actieplan op tafel. Dit jaar zou er wellicht een nieuw gezamenlijk actieplan van alle regeringen zijn met 115 concrete maatregelen tegen discriminatie en geweld die meer bescherming en hulp zouden kunnen bieden aan LGBTQI+-personen. “Holebi-en transfobie zijn nog niet van de baan en als maatschappij moeten wij daar kordaat op reageren”, legt Jeroen Borghs, woordvoerder van Çavaria,  uit aan Stijn Depoorter voor het ZiZo-magazine. Çavaria is een koepelorganisatie van 120 Vlaamse en Brusselse holebi- en transgenderverenigingen die ondersteuning, inspraak en vorming aangeboden krijgen en samen opkomen voor de rechten van de LGBTQI+-gemeenschap.

In februari dit jaar nog werd de winnaar van Mister Gay Belgium 2017, Jaimie Deblieck (19), na een nachtje uit aangevallen door onbekenden in Roeselare. Er werden hem rake klappen toebedeeld en na uitgescholden te worden voor ‘fucking homo’ belandde hij op de grond en werd hij voor een check-up naar het ziekenhuis gebracht. Bram Bierkens, organisator van Mister Gay Belgium, liet aan het online magazine ZiZo weten dat Jaimie ook te maken kreeg met bedreigingen en negatieve commentaren na zijn verkiezing. “We zijn er nog lang niet qua acceptatie”, zei hij aan het blad.

Homoseksuele Utopisten en Flikkerlicht

In de jaren ‘80 waren studentenorganisaties zoals de Homoseksuele Utopisten en Flikkerlicht vrij actief op de VUB-campus. Destijds brachten zij een kritisch beeld over de homofobe maatschappij in Brussel en op de VUB. In 1984 schreven zij in de Moeial dat ze zagen dat binnen de maatschappij er nog steeds een neiging was om homoseksualiteit “als iets vies, onnatuurlijk en in sommige gevallen zelfs amoreel te bestempelen.” Destijds hoopten ze een einde te zien aan Artikel 372bis van het Strafwetboek, dat een verbod legde op seksuele betrekkingen van minderjarige homo’s terwijl dat voor hetero’s al vanaf 16 jaar toegestaan was. Een jaar nadien liet studentenorganisatie Flikkerlicht aan de Moeial weten dat ze zich niet ‘op de vlucht’ willen voelen: “Onze werkelijke gevoelens verbergen we voor de buitenwereld. We ontlopen de realiteit. Willen we echter gelukkig worden, als homo, als mens, dan moeten we ons vrij voelen en niet steeds op de vlucht.” In het artikel leggen de schrijvers het volgende uit: “Zij (homo’s) zijn per slot van rekening ook een deel van de maatschappij en kunnen niet steeds op hun eiland vertoeven. Daarom is het voor hen essentieel sociaal en bovenal wettelijke erkenning te krijgen.”

BASTA, het nieuwe Flikkerlicht voor Brussel

Ondanks dat Flikkerlicht en de Homoseksuele Utopisten werden opgedoekt zijn er verschillende LGBTQI+-verenigingen actief in Brussel, waaronder BASTA en Spectrum, dat net opgericht is en specifiek actief is op de VUB. BASTA is een Vlaamse organisatie die een plek aanbiedt voor holebi jongeren tot 30 jaar over heel Vlaanderen. Internationale studenten zijn ook zeer welkom. Door het organiseren van activiteiten zoals debatten, feestjes en filmvertoningen proberen ze  een gevoel van veiligheid aan te bieden om over onderwerpen zoals gender en seksualiteit te kunnen spreken. Ook bieden ze de organisatie aan als platform waarin leden elkaar beter kunnen leren kennen en om in contact te blijven met elkaar. In een artikel in de Moeial sprak Maaike Faes, vice-voorzitter van BASTA, eerder al over haar ervaring als lesbische binnen de Belgische/Brusselse samenleving. “Homo’s zijn vele zichtbaarder in de stad en hebben ook een dominantere cultuur. Lesbische vrouwen zijn moeilijker te vinden. De haarlengte van een vrouw is geen indicator voor haar seksuele voorkeur, in tegenstelling tot wat mijn moeder me vroeger altijd vertelde”, legt Maaike uit. Desondanks de ‘hyperdiverse open eenentwintigste-eeuws stedelijke samenleving’ is er weinig tot geen plek specifiek voor lesbiennes om elkaar te ontmoeten tenzij het tijdens een event of op een feestje is, want in Brussel vind je ofwel gay-clubs of plekken voor LGBTQI+ over het algemeen. “Op de VUB heb ik nog geen ambetante ervaringen gehad, maar wel in Brussel stad. Daar kan je moeilijk hand in hand lopen met je vriend of vriendin”, legde Maaike eerder uit aan VUBToday.

Op 3 mei opende aan de Baksteenkaai in Brussel een tijdelijke nieuwe lesbische bar die voordien een verlaten Grieks restaurant was. Voor twee maanden zal Mother & Daughters de enige Brusselse bar zijn waar lesbiennes en hun vrienden heen kunnen.