Studenten op de barricades

Dit academiejaar is het exact een halve eeuw geleden dat de mythische protesten van mei ’68 plaatsvonden. We gaan elke editie dieper in op belangrijke studentenprotesten uit de geschiedenis van de universiteit. Deze keer gaan we terug naar 1975, toen studenten op een zonnige middag met hun bedden de Generaal Jacqueslaan bezetten. Afhankelijk van wie je spreekt hoor je een ander verhaal over de aanleiding van dit protest.

Tijdens de zomer van 1975 moeten een paar automobilisten raar hebben opgekeken wanneer ze plots halt moesten houden omdat een konvooi aan eenpersoonsbedden de Generaal Jacqueslaan hadden versperd. De bewoners van de campuskoten waren niet tevreden met een aantal aspecten van het toenmalig kotenbeleid.

Volgens de media die er toen over berichtten kwamen de studenten op straat omwille van de invoering van een prioriteitensysteem voor de toewijzing van de campuskoten van de VUB. De VUB wou in de toekomst koten verdelen gebaseerd op een puntensysteem waarbij studenten punten kregen op basis van sociale toestand en afstand tot de woonplaats, waarbij eerstejaars automatisch extra punten verdienen en daardoor ook voorrang kregen bij de aanvraag van hun kot. Voor veel studenten was dat laatste onaanvaardbaar. “Volgens de studenten tracht de universiteit zoveel mogelijk nieuwe studenten te lokken terwijl de ouderejaars op basis van een puntensysteem uitgedreven worden”, vermeldde De Volksgazet over het protest op 21 juni 1975. De kranten Het Volk en La Libre bevestigden dit en ook Frieda Fiers, een oud-studente die deelnam aan het protest, stemt hiermee in. Ook al is het lang geleden, ze lijkt zich nog goed te herinneren dat het over het huisvestingsbeleid ging. “Het had uiteraard iets te maken met de Dienst Huisvesting. Maar of het iets te maken had met het prijzenbeleid of met het toewijzingsbeleid weet ik niet meer precies”, geeft ze toe.

Lang niet iedereen kwam enkel en alleen op straat voor de invoering van een puntensysteem. Toen de koten de eerste paar jaren werden gebruikt, werden ze gescheiden op vlak van gender waardoor elk blok bewoond werd door ofwel meisjes of jongens. Volgens Annemie Henkens, die ook bij de manifestatie aanwezig was, waren de studenten het daarbovenop beu om ’s avonds gecontroleerd te worden. “Er kwamen controleurs rond van de VUB bij de meisjes om te kijken of ze geen nachtelijk bezoek hadden”, vertelt ze. “Zo werd er een meisje van de campus gestuurd omdat er een jongen in haar kot was aangetroffen. Dit had enorme gevolgen voor haar en we vonden dat als studenten niet kunnen op een Vrije Universiteit. Dit vonden wij te veel en hebben toen onze bedden op de Generaal Jacques neergezet”, vertelt Annemie. De bezetting van de gewestweg heeft toen een kleine opstopping veroorzaakt, na tussenkomst van de politie is iedereen vreedzaam weggegaan. Het protest vond plaats tijdens de examenperiode waardoor veel studenten het niet wilden riskeren hun examen te missen in de namiddag. “Het protest is wel effectief geweest, want daarna zijn de nachtelijke razzia’s nooit meer gebeurd”, zegt Annemie. Het puntensysteem werd daarentegen wel doorgevoerd maar is later veranderd naar een prioriteitensysteem, waarbij bepaalde studenten meer aanspraak kunnen maken op een kot op basis van verschillende categorieën die rekening houden met onder meer afstand tot de universiteit en het al dan niet generatiestudent zijn.

Het is opvallend dat er verschillende verhalen worden verteld omtrent de oorzaak van het protest, maar niet onverklaarbaar. Veel protesten spelen in op verschillende heikele punten om zo meer impact te hebben. Omdat het protest nu al een tijd geleden gebeurd is, onthouden de meesten alleen wat er voor hen toen het belangrijkst was. “Het kan zijn dat er ook andere punten waren, maar het ging vooral over de nachtelijke razzia’s”, zegt Annemie, terwijl Frieda gelooft dat het helemaal niet hierover ging: “De protesten waren zeker niet gericht tegen de scheiding van jongens en meisjes in de koten, dat was gewoon nog niet aan de orde.” Ondanks de verschillende redenen vonden ze elkaar toch in een ongenoegen omtrent het toenmalig kotenbeleid. (lees verder onder de foto)

In de zomer van 2014, bijna 40 jaar later, konden de VUB-studenten het opnieuw niet vinden met de voorstellen tot een nieuw kotenbeleid. Net voor de examenperiode, in december 2013, stelde de Dienst Huisvesting en de Stuvoraad een nieuwe rangschikking van prioriteiten op om een VUB-kot te kunnen huren. Ongeveer 400 studenten moesten na die zomer hun kot op de VUB verlaten voor één in de privésector, om plaats te maken voor eerstejaarsstudenten. Studenten mochten maar twee jaar in Etterbeek blijven en drie jaar in Jette, waardoor er één derde van de studenten na de zomer een andere oplossing moest gaan zoeken. Op het moment dat de veranderingen nog niet waren doorgevoerd hadden alle studenten die een VUB-kot wisten te bemachtigen recht om de hoogste prioriteit te krijgen voor de aanvraag van een studentenkot. De VUB wou deze nieuwe rangschikking invoeren om iedereen een eerlijke kans te geven op een kamer, ook nieuwkomers. De nieuwe regels zouden een nieuwe prioriteit stellen waarbij studenten die nog nooit op de VUB gestudeerd hadden voorrang kregen op studenten die al een kamer hadden. De Stuvoraad stemde unaniem de nieuwe prioriteitsindeling goed. De studenten waren vooral boos vanwege de slechte communicatie op korte termijn van de VUB, niet vanwege het nieuwe beleid.

Een aantal studenten besloot als protest een nacht voor het rectoraat te gaan kamperen. “Het grote succes van de actie was erg onverwacht”, vertelt initiatiefnemer Odrade Gondry, aan de Moeial in juni 2014. “Het idee ontstond eigenlijk in het café ‘Tempus’ op campus Jette. Al lachend besloten we met een paar vriendinnen dat het wel leuk zou zijn om als protest tegen het kotenbeleid tenten op te zetten op de campus. We maakten het evenement op Facebook aan en nodigden enkele vrienden uit. Toen ik later keek, bleken er echter al honderden mensen te zijn uitgenodigd. Hierdoor was ik zelf ook een beetje overdonderd.” Op 30 juni overhandigden de studenten een petitie aan de toenmalige rector Paul de Knop, ondertekend door meer dan 500 studenten. Op het Facebook-evenement van het protest werden specifiek de agendapunten uitgeschreven waar de communicatie en het ontbreken van een overgangsregeling centraal stond. De studenten zagen zelf ook wel het nut in van het nieuwe beleid maar waren vooral boos van de abrupte verandering zonder daar inspraak in te hebben gehad. Het beleid is toen lichtjes aangepast waardoor je nu zowel op beide campussen drie jaar lang de hoogste prioriteit kreeg bij de heraanvraag van een kot, waardoor je langer de tijd hebt om op de campus te wonen.

Een studentenkot is een belangrijk gedeelte van je studententijd en besluit vaak hoe je de tijd op de universiteit ervaart. Voor velen is het de eerste keer om onder de vleugels van hun ouders weg te zijn en willen dus eindelijk van de vrijheid proeven. Hierdoor zijn studenten altijd al actief geweest voor, en zeker ook tegen een nieuw kotenbeleid. In 1975 pakten studenten gelijk meerdere problematieken aan door stellig met al hun bedden te protesteren, in 2014 deden ze dit door het opzetten van hun tentjes. Camping Campus liet wel duidelijk zien aan de VUB dat de studenten kunnen inzien dat verandering niet altijd slecht is maar dat heldere communicatie essentieel is.