Architectuurweek bezet Rijkswachtkazernes met architecturaal trefpunt

Vier dagen lang werd de site van de voormalige Rijkswachtkazernes van Elsene ingepalmd door ambitieuze ingenieur-architecten van de VUB. Zij vormden de voormalige manege van de site om tot een trefpunt van architecturale en culturele activiteiten. De figuurlijke bezetting gebeurde in het kader van de architectuurweek, georganiseerd door de architectuurstudenten van bru:tecture en de vorsers van de vakgroep Architectural Engineering aan de VUB (ARCH). Dit jaar verrichtten studenten en bezoekers onderzoek naar de eilanden van Brussel of ‘Islands of Brussels’, meteen ook de naam van de architectuurweek dit jaar. (lees verder onder foto)

Eilanden in Brussel

Aan de hand van workshops, lezingen en publieke evenementen onderzochten de aanwezigen wat de relatie is van deze eilanden met hun omgeving en wat hun meest opvallende kenmerken zijn in het stedelijk landschap. Lennert Loos, eveneens PhD student in de architectonische wetenschappen en lid van ARCH, licht toe: “Eilanden in Brussel worden gekenmerkt door hun atypisch karakter in het stedelijk weefsel en die eigenschap hebben we proberen uitvergroten tot utopische, geridiculiseerde of dogmatische ontwerpen om te kijken of we iets met die eigenschappen kunnen doen. Het zou ook nog steeds kunnen dat het beter is om deze eigenschappen te laten varen en deze eilanden te integreren in de stad. Dat is wat wij hebben onderzocht.”

Kazernes tijdelijk bezet

Het meest opmerkelijke aan de architectuurweek van dit jaar is misschien wel de locatie. De architectuurweek werd dit jaar georganiseerd op de site van de voormalige Rijkswachtkazernes van Elsene. Vorig jaar kregen de ULB en VUB de sleutels van de poorten van de kazernes overhandigd na jarenlang lobbywerk bij de verschillende overheden waarna de locatie werd omgedoopt tot ‘Usquare.brussels’. Met ‘Usquare.brussels’ willen de universiteiten de site van 3,85 hectare omvormen tot een universitaire wijk met onder meer studentenkamers, incubatoren en zelfs een cinemazaal. Voorlopig wordt er nog niets verbouwd op de site en de federale politie is er ook nog gevestigd, zij het in bescheiden mate. Het is de wens van de universiteiten om op de site een tijdelijke bezetting van verschillende organisaties te voorzien.

Islands of Brussels is het allereerste publieke event dat op de campus van de voormalige Rijkswacht plaatsvindt en dat maakt dat er heel wat knopen voor de eerste keer moesten worden doorgehakt. Van Dyck: “Het beleid staat eigenlijk momenteel niet toe om zo’n evenement op deze locatie te organiseren, we hebben heel veel tussen de regels moeten werken. We zijn een soort van ‘testcase’.” Volgens Loos is het vooral de administratie die het hen niet eenvoudig heeft gemaakt, maar al bij al is alles toch tot een goed eind gebracht: “Aan het begin van het jaar werd ons toegestaan om deze week een evenement te organiseren op de site, maar zoals dat bij alles gaat loopt het beleid en de administratie achter. Dat maakt dat we toch nog steeds extra veiligheidsmaatregelen moeten treffen. Uiteindelijk zijn er zo veel actoren waar rekening mee gehouden moeten worden zoals het gewest en de gemeente, dat het logisch is dat zo iets vertraging oploopt. Desalniettemin was iedereen van goede wil, ook de politie, en hebben we dit evenement toch kunnen neerpoten op deze campus.” Op de publieke evenementen moet de manege, daar waar de evenementen doorgaan, volledig worden afgezet met herashekken, wat maakt dat de de geschiedenis van de campus erg voelbaar bleef. Loos: “Met de aanwezigheid van de herassen maken we een incisie in hun domein, en daarmee ook weer een eiland in het eiland.”

Ondanks de koude, geraakten de workshops en events goed gevuld en werden er een tiental activiteiten georganiseerd in het teken van ‘Islands of Brussels’. Het slotstuk van de architectuurweek was een paneldebat met rector Caroline Pauwels, de Brusselse Stadsbouwmeester Kristiaan Borret en professor sociale en culturele geografie Eric Corijn en Martin Casier. Het onderzoek dat de studenten gedurende de week hadden verricht werd gepresenteerd aan het aanwezige panel en publiek en zorgde voor een geanimeerd debat over de toekomst van de Eilanden van Brussel. Om over de toekomst van de architectuurweek te spreken is het nog wat vroeg. Wat vaststaat is dat, gezien het succes van dit jaar, de architectuurstudenten ook volgend jaar een architectuurweek zullen organiseren met nieuwe vraagstukken, opnieuw op een andere locatie. Loos: “Het was erg prettig om met de studenten van bru:tecture samen te werken, de wisselwerking tussen ARCH en bru:tecture loopt gewoon heel goed. De studenten hebben het praktische en logistieke uitgewerkt en wij hebben ons vooral bezig gehouden met het lobbywerk. We hebben kunnen aantonen dat zo’n tijdelijke bezetting echt kan werken.”