Eerder dit jaar startten de Sociaal Ecologische Activisten met een nieuwe campagne op de VUB. Ze vragen aan de universiteit om niet langer te investeren in fossiele brandstoffen. Het idee van Fossil Free komt overgewaaid vanuit de Verenigde Staten, waar in 2012 de eerste protesten begonnen tegen onethische investeringen van universiteiten.

Als universiteit heeft de VUB een groot aantal financiële reserves die ze kan beleggen. De voorbije jaren stegen de geldbeleggingen van 195 miljoen euro eind 2013 naar 303 miljoen euro in 2015 volgens het ministerie van Onderwijs. Idealiter zou dit geld niet naar onethische doeleinden zoals wapenhandel of fossiele brandstoffen gaan. Toch gebeurt dit nog. De Sociaal Ecologische Activisten (SEA) zette de Fossil Free campagne in gang met als doel de universiteit te overtuigen om te divesteren in dubieuze organisaties. Om deze bedenkingen op tafel te leggen werd er een briefing georganiseerd met aan de ene kant de VUB en aan de andere kant leden van SEA en voortrekkers van de campagne. De VUB presenteerde een charter waarin stond dat ze niet alleen werk wil maken van desinvesteren, maar ook van duurzaam herinvesteren. Uit de briefing bleek ook dat, van de 303 miljoen euro in beleggingen, een deel geïnvesteerd wordt in fondsen die samengesteld worden uit ‘abstracte’ producten. Bij doorlichting van die aandelenfondsen werd er opgemerkt dat er tussen de drie en de vijf procent van het fonds geïnvesteerd wordt in ‘ongewenste’ sectoren of bedrijven, bedrijven die niet voldoen aan het charter. Daarnaast wil de VUB in de toekomst transparanter zijn over hun investeringen. De VUB kan ten allen tijde beslissen om die fondsen te verkopen, maar wil dat naar eigen zeggen niet ondoordacht doen. Ze willen hierbij rekening houden met de marktsituatie en interne analyses.

Een universiteit is geen bedrijf, ze zou een voorbeeldfunctie moeten bekleden. Steenkool, gas en olie zijn geen duurzame brandstoffen en als België zich wil houden aan het klimaatakkoord van Parijs om de temperatuur nog maar maximaal twee graden te laten stijgen zal onze maatschappij zich ook economisch moeten aanpassen. De VUB heeft al meerdere keren uitspraken gedaan over divestment, zoals toen prorector Paul De Knop in kader van de milieuvriendelijke actie “WE ARE PARIS” in 2016 beloofde dat de universiteit onderzoek zou doen naar een klimaatneutrale investeringsportefeuille. Nu moet er beslist worden welke bedrijven aan de criteria voldoen en dus ethisch verantwoord zijn om in te beleggen. Het belangrijkste criterium opgesteld door het VUB Fossil Free team luidt dat een bedrijf niet meer dan 30% van zijn omzet uit steenkool mag halen. The Carbon Underground, een coalitie van bedrijven, organisaties, scholen en overheden stelt jaarlijks een lijst op genaamd ‘The Carbon Underground 200 Companies list’ die het makkelijker maakt om te beslissen in welke bedrijven de beleggingen ecologisch zijn en in welke niet. De lijst bestaat uit de grootste olie-, gas- en steenkoolbedrijven, gerangschikt volgens gedocumenteerde reserves en zou kunnen helpen bij het opstellen van de criteria voor de VUB.

Tot frustratie van het Fossil Free team verloopt de communicatie met de VUB echter stroef, “We zijn ons ervan bewust dat het volledig desinvesteren tijd neemt en we gunnen hen die ook”, zegt Lore Steyaert, een van de oprichters van VUB Fossil Free. “We willen graag meer transparantie over de huidige investeringen en de vorderingen. We hebben al veel mensen achter ons staan en verzamelden reeds 630 handtekeningen op twee weken. Die mensen willen nu ook vooruitgang zien.” De VUB wil de activisten verzekeren dat ze niet stil staat. “Ik vind het jammer dat er zo’n perceptie is. Het gaat vooruit, achter de schermen. Het hoeft niet altijd met tromgeroffel te worden aangekondigd, het belangrijkste is dat er daadwerkelijk iets gebeurt”, aldus Nic Van Craen, algemeen beheerder en leidinggever van algemene administratieve, logistieke en financiële diensten van de VUB. Hij legt uit dat de onderhandelingen met de financiële instellingen volop bezig zijn: “Er is een plan om uit onze cashmiddelen een fonds op eigen maat te laten maken en de studentengroepen die rond duurzaamheid werken mee te laten beslissen over de inventaris van criteria waar de instellingen aan moeten voldoen. Zo een fonds moet wel groot genoeg zijn om de beheerskosten laag genoeg te houden.”

De VUB wil graag een partnerschap aangaan met de UGent. Op 1 december nam de raad van bestuur van de Universiteit Gent wel al de beslissing om te stoppen met onethisch beleggen. Een samenwerking is nog niet uitgesloten, met twee universiteiten een groter fonds opstellen zou immers meer impact hebben. Ze verwachten dat de uiteindelijke shift in het voorjaar gemaakt zal worden. Daarnaast zullen nieuwe investeringen in de gebouwen vanaf nu ecologisch zijn, wat ook al een directe impact zal hebben op de CO2-uitstoot. Het goede nieuws is dat het charter ondertussen goedgekeurd is door het financieel management comité en de Raad Van Bestuur. De volgende interne vergadering zal doorgaan op 7 december, bovendien wordt het onderwerp aangehaald op de studentenraad van 13 december.