Brussel zoekt zijn Bijou

Op 1 en 2 december vindt in de Bozar in Brussel de allereerste Brussels Bijou plaats, de prijs voor de Brusselse podiumkunsten. Het is een wedstrijd waarbij zeven vrijetijdsartiesten meedingen voor de felbegeerde prijs. Amber Meulenijzer is geluidsknutselaar en een van de laureaten. Ze neemt deel met haar kitscherige installatie “De koffie wordt koud”. Een blik in haar universum.

Op 2 december kennen we de winnaar van deze theatermatch en weten we dus ook wie er met een cheque van maar liefst 2.000 euro gaat lopen. De kampioen, die gekozen wordt door een vijfkoppige professionele jury, krijgt ook een residentie in Zinnema, een huis voor amateurkunsten. Naast dit fameuze werkbudget krijgt de winnaar twintig dagdelen repetitieruimte, technische en zakelijke assistentie én, indien nodig, artistieke coaching. Daarnaast krijgen ze doorheen heel hun traject professionele begeleiding van Zinnema. Het project dat de winnaar uitwerkt wordt dan opgenomen in het artistieke programma van Zinnema. Er valt ook een publieksprijs te winnen van 1.000 euro, die naar de laureaat gaat die het grootste aantal publieksstemmen weet te verzamelen. Voor Amber zou dit werkbudget meer dan welkom zijn: “Ik zou graag een residentie in Zinnema willen om alles uit te testen wat ik nu nog niet gedaan heb. Om dingen te kunnen installeren en te kunnen tonen aan een publiek. Dat zou echt een groot cadeau zijn.”

Van geluid naar theater tot installatie

Hoewel Amber slechts 23 lentes jong is, heeft ze er op artistiek vlak al heel wat op zitten. “Ik studeerde radio aan het RITCS, zo heb ik de taal van het geluid leren kennen. Geluid is mijn taal, zo probeer ik mijn boodschap over te brengen.” Maar gaandeweg construeerde ze beelden bij dat geluid en evolueerde ze naar geluid binnen theatercontext. “Ik probeer steeds beelden en geluid te vinden die met elkaar in contrast staan of een extra wereld oproepen. Zo ben ik gaan werken naar een theaterpubliek toe.” De centrale vraag die ze zich hierbij stelt is: “Hoe zet je geluid op een podium?”, maar daar komt nu bij dat ze graag wil onderzoeken wat de theatraliteit van een object is en hoe dat interageert met geluid. Ze bekijkt daarbij geluid in een installatie en ruimte die afstapt van de klassieke theatercontext zoals wij die kennen. Wanneer we naar een theatervoorstelling gaan kijken verwachten we acteurs, een decor en een publiek dat naar het podium gericht zit. Amber vraagt zich net af hoe je een publiek duidelijk moet maken wat het moet doen als het uit deze originele setting wordt getrokken. “Het publiek is heel belangrijk voor mij, het gaat erom dat we in die korte tijd dat we in een ruimte zijn samen iets meemaken.”

Comment décrire un paysage qu’on n’a jamais vu? “Om het op z’n Perecs te zeggen: de ruimte bestaat alleen maar uit woorden. Ik baseerde me voor ‘De koffie wordt koud’ op het boek ‘Ruimten Rondom’ van Georges Perec, waarin hij minutieus uitlegt wat de ruimte en een landschap zijn. Stukken van zijn tekst komen ook terug in ‘De koffie wordt koud’, dat heeft mij ook zeker een duwtje in de rug gegeven bij het maken van de soundscape en het schrijven van een tekst die ik daar dan weer tegenover kon zetten.” In ‘De koffie wordt koud’ zijn er stukken dialoog en tekst die naast elkaar zweven in een bad van geluid. “Ik ben vertrokken vanuit de idee dat er een vrouw is die nooit buiten is geweest en die belt naar alle nummers in het telefoonboek om te vragen of iemand haar een landschap wil beschrijven, maar niemand kan haar echt antwoorden. Maar of dat verhaal nu nog echt uit de uiteindelijke versie te destilleren valt, dat weet ik niet.” In dit negen minuten lange stuk maakt Amber gebruik van het interessante wrijvingsgebied tussen geluid, ruimte en vorm. Ze laat twee vrouwen aan het woord, één daarvan haar eigen grootmoeder. “Ik vind dat mijn oma een heel mooie stem heeft, een hele mooie manier heeft om dingen te zeggen. Ik ga ook steeds op zoek naar stemmen die niet perfect de taal spreken van het scenario dat ik heb geschreven. Ik laat een Engelse tekst nooit door een Engelstalige inlezen of ik zal nooit een perfecte voorleesstem casten. Ik vind dat gebroken, dat naïeve, dat de personages wat doet wankelen een heel mooie toevoeging aan het verhaal.”

“Om de leegte te tonen moet je ze eerst vullen”

Een zware thematiek zoals de alledaagse leegte licht overbrengen lijkt geen gemakkelijke opdracht. “Ik probeer speelse elementen toe te voegen aan mijn stuk, zoals het beginmuziekje dat klinkt als dat van een soap, of het kitscherige decor dat ik creëer met een fluo rode lichtslang en een dampende kop.” Toch behandelt de ‘De koffie wordt koud’ de thematiek van de alledaagse leegte, een leegte waar ieder van ons mee af te rekenen heeft, ook al staan we daar niet altijd bij stil. “Een soort van alledaags gemis dat iedereen opvult met iets anders, maar waarbij iedereen wel heel hard blijft doen wat ze al aan het doen is. Ik wil met mijn stukken iemand laten terechtkomen in een zucht, even laten stilstaan, even aanraken, en dan weer lossen. Zonder dat die persoon juist weet wat die “zucht” of dat moment dan juist was, maar dat we wel even samen iets hebben meegemaakt.” Amber confronteert ons met onze eigen zwakten, het niet zien van de grenzeloze eenzaamheid en de zinloosheid van ons leven, dat wat we allemaal zo goed mogelijk proberen te verstoppen. “Ik probeer om de dingen heel licht bij de mensen te laten binnenkomen, de vinger er net niet op te leggen, misschien dat dat bij sommigen langer blijft hangen? Ik tracht een stilstand te bereiken in wat we doen en denken. We zijn zo gehaast en bezig met van alles dat we niet beseffen dat alles in wezen altijd zinloos is, de drukte is onze vlucht geworden, het is een onvermogen om met onszelf om te gaan.” Een mens vraagt zich af hoe men de alledaagse leegte kan voelen in een bruisende stad als Brussel. “Het is net hier dat je die alledaagse leegte het meest ervaart. Er heerst een algemene gejaagdheid in Brussel en we verliezen onszelf hier in de drukte. Er beweegt hier zoveel dat het duidelijk is dat je stilstaat. Ik maakte ooit een stuk over een zwembad, dat is normaal heel druk, en dan besef je pas dat het heel leeg is. Om de leegte te zien moet je de ruimte eigenlijk eerst vullen.” Amber klampt zich vast aan antitheses, zoals het contrast tussen natuur en personage tussen groot en klein zoals een vogel in de lucht.  “Ik hou van panorama’s en daarom ben ik momenteel aan het broeden op een werk over sneeuw en hoe dat een landschap plots kan veranderen, ik hoop dat ik hieraan kan werken als ik de residentie in Zinnema te pakken krijg, maar mijn eigen werk verkopen? Nee, dat doe ik niet. Ik kan het enkel maken.” Maar of Amber uiteindelijk de winnaar van deze kersverse Brussels Bijou wordt, kunnen we nog niet zeggen. On attend toujours.