VUB gastdocent ter dood veroordeeld

Ahmadreza Djalali, Iraans wetenschapper en gastdocent aan de VUB, is ter dood veroordeeld in Iran. Naar aanleiding van deze veroordeling vatte hij opnieuw een hongerstaking aan. Er worden massaal acties op poten gezet want “hoe meer aandacht er hier aan de zaak van Djalali gegeven wordt, hoe moeilijker het wordt voor Iran om door te zetten” klinkt het bij Gerlant van Berlaer, collega en spoedarts aan het UZ Brussel.

Door Luna De Tandt

Academische carrière

Dokter Djalali, die naast de Iraanse ook de Zweedse nationaliteit heeft, doctoreerde in Zweden als ramparts. De professor in de geneeskunde werkt voor een onderzoeksgroep in rampengeneeskunde die verbonden is aan de VUB en de UPO-universiteit in Novara, Italië. Hij onderzoekt hoe ziekenhuizen zich beter kunnen voorbereiden op grote rampen. Gerlant van Berlaer vertelt dat Djalali gekend is over de hele wereld omwille van zijn onderzoek. Djalali’s terechtstelling zou volgens hem dan ook een groot verlies zijn voor de wetenschap.

Spionage en samenwerking met vijandelijke staten

Toen Djalali in mei niet kwam opdagen om les te geven, namen zijn Belgische collega’s contact op met zijn vrouw. Aanvankelijk beweerde zij dat haar man een verkeersongeval had gehad en in een coma lag, maar in oktober vorig jaar bleek dat zij dit verhaal verzonnen had. Achteraf werd duidelijk dat de professor tijdens een werkbezoek aan zijn geboorteland is opgepakt op verdenking van spionage en coöperatie met vijandelijke staten. De 45-jarige Iraniër was in april vorig jaar naar zijn familie onderweg toen de Iraanse veiligheidsdiensten hem tussen Teheran en Karaj oppakten.

Hij verbleef eerst drie maanden in een isolatiecel waarna hij overgeplaatst werd naar de Evin-gevangenis in Teheran. Op Youtube-beelden is te zien hoe hij bekentenissen onder druk aflegt waarvoor in Iran de doodstraf geldt. Als protest op zijn aanhouding ging Djalali op 26 december in hongerstaking. Na maar liefst 59 dagen van ontbering zette Djalali zijn hongerstaking stop. Djalali’s vrouw wilde aanvankelijk niet dat er over hem gesproken werd, uit schrik dat zich dat tegen hem zou keren. “Maar aangezien de doodstraf is uitgesproken, worden alle mogelijke middelen ingezet”, zegt VUB-rector Caroline Pauwels in een interview met VRT nieuws.

“We moeten ons scherp verzetten”

Sinds zijn aanhouding doen mensenrechtenorganisatie Amnesty International en academici er alles aan om Djalali zo snel mogelijk vrij te krijgen. Begin dit jaar organiseerde Amnesty International een solidariteitswake waarbij een 200-tal vreedzame activisten kwamen opdagen. Ze deponeerden de 28.000 verzamelde handtekeningen van de online petitie in de bus van de Iraanse ambassade in Brussel. Eerder leverde een online petitie, opgericht door de collega’s van Djalali op change.org, maar liefst 215.000 steunbetuigingen op. Verder richtte Amnesty International een briefschrijfactie op, gericht aan Ayatollah Khamenei, het hoofd van de Iraanse rechterlijke macht. Deze actie liep tot 21 maart en verzamelde in totaal meer dan 4.700 brieven. Via deze weg wil Amnesty International de internationale druk verhogen en eisen ze de onmiddellijke vrijlating van Djalali, tenzij hij wordt beschuldigd van een internationaal erkend strafbaar feit. Volgens Caroline Pauwels is de enige misdaad die hij zou hebben begaan “het helpen van andere mensen met zijn expertise.” Caroline Pauwels is scherp voor de veroordeling van Djalali: “Voor zover wij weten, heeft hij geen eerlijk proces gekregen. Dit is een schending van de universele rechten van de mens waar we ons scherp moeten tegen verzetten”, klaagt de rector aan op VUB Today. Bovendien eisen de actievoerders ook dat Djalali toegang moet krijgen tot medische zorg, een advocaat naar keuze en contact met zijn familie. Dat werd hem vooralsnog geweigerd. Ook op diplomatiek niveau werd er druk uitgeoefend. Benjamin Muylaert, woordvoerder van Vlaams minister-president en Vlaams minister van Buitenlands Beleid Geert Bourgeois (N-VA) vertelt aan VTM nieuws: “We hebben onze bezorgdheid geuit tegenover de ambassadeur en we hebben duidelijk gemaakt dat we hopen op een eerlijk en onafhankelijk proces.” Dit alles vooralsnog zonder resultaat.

“Ik voel me goed”

Nadat de doctor in de geneeskunde midden februari al eens een hongerstaking afsloot, startte hij enkele dagen later met een zogenaamde ‘dry hunger strike’. “Djalali eet noch drinkt en dat kan ernstige gevolgen hebben voor zijn gezondheid”, klonk een bezorgde Gerlant Van Berlaer. Djalali houdt zijn hongerstaking eigenzinnig aan omdat hij enkel toegang krijgt tot een opgelegde advocaat. “Die advocaat blijft hij weigeren omdat hij ervan overtuigd is dat zijn straf dan zeker de executie zal worden”, aldus Van Berlaer.  De Iraanse wetenschapper beëindigde de ‘dry hunger strike’ nadat hij van de talrijke acties in Europa had gehoord. Dit jaar in maart sprak Ahmandreza nog met Gerlant Van Berlaer via telefoon: “Ik voel me goed, ik eet en ik ben positief. Bedankt voor wat je voor me hebt gedaan, jullie hebben allemaal mijn leven gered. Blijf alstublieft doen wat jullie doen”, klonk het toen. De vele petities, handtekeningen en diplomatieke acties krijgen voorlopig geen gehoor in Iran. Djalalis collega’s publiceerden daarom onlangs nog een tekst in The Lancet, een toonaangevend wetenschappelijk medisch tijdschrift. Daarin stellen ze de vraag hoe ze moeten omgaan met deze bedreiging voor de wetenschap en het onderwijs in de toekomst. Op 2 augustus was een hoorzitting gepland maar deze werd om nog onbekende reden uitgesteld. Het internationale academische netwerk Scholars at Risk en de VUB hebben ter gelegenheid van het geplande proces samen een brief geschreven naar de Iraanse Ayatollah waarin ze pleiten voor een rechtvaardige behandeling van Djalali. Caroline Pauwels laat als rector van de Vrije Universiteit Brussel weten dat ze niet enkel ongerust is over de schade die Dr. Djalali en zijn familie hebben opgelopen, maar ook over het effect die deze schanddaden kunnen hebben op de Iraanse scholieren en studenten die op een vredige manier willen studeren, leren en samenwerken zonder angst voor vergelding.

Manifest oneerlijk proces

Op 24 oktober brengt Amnesty International via een persbericht het onthutsende nieuws dat Djalali ter dood veroordeeld is, dit na een manifest oneerlijk proces. Zeynab Taheri, een van de advocaten van Djalali, vertelde aan de mensenrechtenorganisatie dat de terdoodveroordeling er kwam als straf voor de aanklacht ‘verderving van de aarde’ (ifsad fil-arz) en dat er ook een boete van 200.000 euro werd opgelegd. Verder werd de samenwerking tussen Djalali en de Israëlische overheid hem ten laste gelegd en volgens de Iraanse rechter zou deze overheid hem geholpen hebben bij het verkrijgen van een Zweedse verblijfsvergunning. “Dat toont nog maar eens aan dat de Iraanse autoriteiten lak hebben aan de rechtsstaat en vasthouden aan de doodstraf”, zegt Wies De Graeve, directeur van Amnesty International Vlaanderen. “Dr. Djalali werd veroordeeld voor het vreedzaam uitoefenen van zijn beroep en zijn recht op vrijheid van meningsuiting, vereniging en vergadering. De autoriteiten moeten hem zonder voorwaarden en op staande voet vrijlaten en alle aanklachten tegen hem laten vallen”, stelt de mensenrechtenorganisatie. Amnesty International roept Vlaams minister van Buitenlands Beleid Geert Bourgeois (N-VA) en federaal minister van Buitenlandse Zaken Didier Reynders (MR) op om de inspanningen op te drijven. Premier Charles Michel (MR) en minister van Buitenlandse Zaken Didier Reynders (MR) uitten reeds hun bezorgdheid over de zaak. “Meneer Djalali is geen Belg, maar Buitenlandse Zaken zal contact opnemen met de diplomatieke vertegenwoordiging van de EU in Teheran om te kijken welke stappen we kunnen nemen”, zegt de woordvoerder van Reynders in De Morgen. In heel Europa pleiten universiteiten om de doodstraf van Djalali tegen te houden. “Druk uitoefenen is het enige wat we kunnen doen”, zegt professor Francesco Della Corte van de UPO-universiteit. Intussen heeft de premier van Zweden, het land waar Djalali zijn doctoraat behaalde, beloofd om de zaak volgende week aan te kaarten tijdens een bezoek aan Iran. “Het is absurd dat de Iraanse autoriteiten de academische banden die Djalali heeft met Europese universiteiten en landen zien als bewijs tegen hem”, zegt De Graeve. “Vooral op een moment dat de Iraanse autoriteiten zelf actief de band met EU-lidstaten proberen te versterken.”

Gewetensgevangene

Naar aanleiding van deze nieuwe ontwikkelingen organiseerde de VUB op 27 oktober een protestlezing tegen de veroordeling van de urgentiearts. De bijeenkomst vond plaats op de Brussels Health Campus in Jette. Op de protestactie namen Caroline Pauwels, collega’s Gerlant Van Berlaer en Ives Hubloue, directeur Wies De Graeve van Amnesty International Vlaanderen en professor Jean Jacques Amy het woord. Amnesty International riep Ahmadreza Djalali uit als een gewetensgevangene. Dit is een term die door Amnesty International wordt gebruikt om degenen aan te duiden die gevangen worden gehouden of in hun bewegingsvrijheid worden beperkt vanwege hun politieke, godsdienstige of andere overtuiging, etnische afkomst, geslacht, seksuele oriëntatie, kleur of taal; en die bovenal geen geweld hebben gebruikt of gepropageerd. Djalali zou volgens hen enkel worden veroordeeld en vastgehouden omwille van zijn weigering om zijn academische banden te gebruiken om te spioneren voor Iran. De situatie waarin Ahmandreza Djalali zich nu bevindt ziet er niet goed uit en we moeten alle zeilen bijzetten om hem te helpen, of zoals Caroline Pauwels het laat klinken: “Tegen dit onrecht is massale mobilisatie nodig. Help, deel de petitie. Onze VUB collega Ahmandreza Djalali en zijn familie vragen uw steun.”