Studenten van de wereld: Hongkong, twee systemen, één land

Helio Leung (17) heeft in het academiejaar 2014-2015 deelgenomen aan het uitwisselingsprogramma van AFS Interculturele Programma’s vzw, en is op die manier een jaar in België naar school geweest. Hij volgt dit academiejaar les aan een internationale school in Denemarken. Hij verlangt ernaar om komende zomer naar huis terug te keren om zijn familie en vrienden terug te zien, maar afstuderen in Hong Kong is geen optie. Hij heeft nog twee jaar te gaan vooraleer hij zijn secundair diploma zal bemachtigen. Of hij in Hongkong naar de universiteit zal gaan is nog onzeker.

Autoritair en levensbepalend

Helio Leung: “Hongkong telt slechts acht universiteiten met als gevolg dat er een grote competitie heerst. Voor we ons kunnen inschrijven aan de universiteit moeten we een examen afleggen wat de rest van ons leven zal bepalen. Dit zorgt voor een hoop stress bij tieners. Elke universiteit heeft een bepaalde score die je moet behalen om aanvaard te worden. Er heerst een mentaliteit dat het behalen van hoge scores het allerbelangrijkste is en je alleen dan een goede toekomst te wachten staat. Persoonlijk ben ik het niet eens met deze gedachte. Deze bekrompenheid is dan ook de reden dat mijn ouders besloten om mij in Europa te laten studeren.”

Kan je het examen opnieuw afleggen als je niet slaagt?

“Dat kan, en er is ook een voorbereidingsjaar. Dat is een jaar waarin je klaargestoomd wordt om naar de universiteit te gaan.”

Hoe verschillend is Europa van Hongkong eigenlijk?

“Beiden zijn erg verschillend op vlak van mentaliteit en omgang tussen de mensen. Ik had echter geen cultuurschok toen ik in België arriveerde. Dat komt denk ik omdat Hongkong vroeger aan Engeland toebehoorde en we gedeeltelijk de Europese cultuur geërfd hebben. Op vlak van school is er wel een groot verschil. Ik ging naar het Heilig-Hart College in Halle, wat een lokale school is, net zoals ook mijn vroegere school in Hongkong erg plaatselijk was. Het verschil is dat je in Hongkong alles moest memoriseren om goede punten te behalen, maar dat je hier meer kritisch leert te zijn en leert logisch na te denken. Ik merk dat ook op mijn school in Denemarken, waar we enorm veel papers moeten schrijven en alles zelf moeten opzoeken in plaats van de leerstof uit het hoofd te leren. Deze manier van lesgeven is veel nuttiger. Studenten trainen doe je niet door te leren memoriseren, maar door out of the box te leren denken en je eigen creativiteit te leren gebruiken. In Hongkong is hiërarchie erg aanwezig waardoor je ook geen band kan opbouwen met je leraar. Als je tegenspreekt kan dit leiden tot consequenties, ook al weet je dat je gelijk hebt. Ook familierelaties zijn meer autoritair. In België gebeurt interactie tussen ouders en hun kinderen op een vriendelijkere manier, er wordt meer gecommuniceerd.”

“Ja, onze grondwet beschermt de vrijheid van meningsuiting en vrijheid om zich te verenigen.”

Pro China

Sijpelt het communisme van China door naar Hongkong?
“Natuurlijk. Omdat onze leider altijd pro China is, is hij ook pro communisme en probeert Hongkong te transformeren tot een soort China. De laatste twee jaar zijn er bijvoorbeeld problemen met de grens tussen Hongkong en China omdat Hongkong een nieuwe visumwet heeft geïntroduceerd wat Chinese burgers gemakkelijker laat oversteken naar Hongkong. Daarnaast was er een incident met een boekenwinkel die boeken verkocht die verboden zijn in China. Op een bepaald moment werden sommige werknemers vermist en later bleek dat ze gevangen zaten in China. Er wordt gespeculeerd dat ze ontvoerd waren. Ze zitten nog altijd vast. Verschillend aan China is dat in Hongkong sociale media wel toegelaten zijn. Omdat de grondwet vrijheid van meningsuiting beschermt wordt er niet echt gecensureerd.”

Zijn de kranten vrij om te schrijven wat ze willen?
“Technisch gezien wel omdat er persvrijheid is en vrijheid van meningsuiting. Aan de andere kant is het wel niet erg veilig om kritisch te schrijven over de regering, maar het gebeurt wel. Er zijn incidenten waar journalisten neergestoken zijn op straat door burgers die pro communisme zijn en de kritiek niet aan zich voorbij laten gaan. Misschien gebeurt dit in opdracht van de Chinese regering, met China weet je het nooit. Onze regering is erg corrupt en ze ontkennen hun betrokkenheid bij verschillende incidenten.”

Is er een grote armoedekloof?
“Ja, Hongkong is een van de landen waar de Gini-coëfficiënt het meest verschilt tussen rijk en arm. We hebben ook niet echt een goed welvaartsysteem; de economie is erg kapitalistisch.”

Een kapitalistische zone in een communistisch land dus.
“Zo kan je het wel zeggen, maar China is ook niet echt communistisch meer, het is gewoon een naam. Communisme kan echt een goede ideologie zijn, maar dat betekent niet dat er een dictatoriaal eenpartijstelsel moet zijn, wat wel het geval is in China. Ze misbruiken eigenlijk de term ‘communisme’ waardoor dit begrip geassocieerd wordt met slechte of autoritaire regeringen.”

Is het in Hongkong de gewoonte dat studenten in het buitenland studeren?
“Ja, want veel ouders realiseren zich dat het onderwijs in Hongkong slecht is. Veel vrienden van mij studeren in het Verenigd Koninkrijk, wat meestal de eerste keuze is omdat Hongkong hetzelfde onderwijssysteem heeft. Ik ken ook mensen die studeren in de Verenigde Staten en in Canada. Of onderwijs in Hongkong duur is? Dat hangt van de school af. De publieke scholen worden gesubsidieerd en zijn soms gratis, maar het niveau is hoger in privéscholen.”

One country two systems

Hongkong is deel van China, hoe werkt dat?
“Hongkong is een vrij land, maar valt nog onder het bewind van China. Tot 1997 behoorde Hongkong toe aan Groot-Brittannië. Toen werden we echter aan China overgeleverd met de belofte dat Hongkong autonoom zou blijven. We hebben onze eigen regering, wetgeving en immigratieregulering. Ook hebben we een andere munteenheid en paspoort. Het is dus eigenlijk een ander systeem binnen één land en dit noemen we One country, two systems. Dit is gegarandeerd tot 2047, wat 50 jaar na de overdracht is. Niemand weet wat daarna zal gebeuren. China kan de autonomie wegnemen, ze kunnen het verlengen of misschien is China tegen die tijd wel een democratie. Only time will tell.”

“China heeft ondanks dit systeem haar achterpoortjes om onze regering te controleren. Zo wordt de Chief executivegekozen door China. Hij wordt verkozen door een kiescollege, wat bestaat uit 1200 mensen en organisaties die allemaal pro China zijn. Het volk kan enkel het wetgevend orgaan kiezen.”

In september 2014 ontstond de Umbrella Revolution?
“Ik was toen in België dus ik kan alleen maar zeggen wat anderen mij verteld hebben. De protesten gingen voornamelijk over een beslissing van China omtrent de verkiezing van de Chief Executive. Hoewel China universeel kiesrecht beloofd had, ging de beslissing daar tegenin. De kandidaten voor de Chief Executive worden op voorhand geselecteerd door China, dus eigenlijk kunnen we niet stemmen op de kandidaat die we willen. Ze zijn pro China, pro communisme en deze beslissing zorgde voor tegenwind bij de bevolking. Ze organiseerden sit-ins, blokkeerden hoofdstraten en het financieel centrum van Hongkong. De politie reageerde met geweld en traangas wat zorgde voor veel gewonden. Er zijn protesten in de wereld die er gewelddadiger aan toe gaan, maar voor Hongkong was dit best agressief.”

Zijn er toegevingen gedaan?
“Neen, de protesten werden de kop ingedrukt en China verstrengde de wetgeving en ordehandhaving om dergelijke situaties in de toekomst de das om te doen. Er is minder vrijheid maar aan de andere kant heerst er een soort samenhorigheid onder de bevolking en beseffen ze wat ze samen kunnen verwezenlijken. Samen staan we sterk om democratie te verwezenlijken in Hongkong. Dit zorgt voor veel gespreksstof onder de mensen en dat maakt protesten vandaag de dag nog steeds erg waarschijnlijk. Er zijn nog altijd studentenactivisten die op straat komen of zich via sociale media laten horen. Ze spreken over hoe ondemocratisch onze regering is en proberen voor verandering te zorgen.”