Redelijk eigenzinnig: “Het is aan de studenten zelf om hun kritisch engagement te tonen”

Het afgelopen academiejaar konden alle derde bachelor- en masterstudenten zich voor het eerst inschrijven voor het gloednieuwe keuzevak Redelijk Eigenzinnig. Tijd voor een evaluatie. Titularis Karl Verstrynge is zeer tevreden met de eerste editie van het vak.

Hoeveel studenten hebben zich ingeschreven voor Redelijk Eigenzinnig?
Verstrynge: “Het aantal inschrijvingen was ongeveer veertig studenten. Is dat genoeg? Nee, zeker niet afgemeten aan de totale studentenpopulatie. Maar natuurlijk is dit nog maar een opstart en voor studenten is het ook onbekend terrein. Mijn insteek is, dat heb ik van in het begin gezegd, dat we minstens honderd studenten zouden moeten hebben om van een succes te kunnen spreken, dat is een ondergrens. Het heeft geen zin om voor ‘vijf man en een paardenkop’ deze cursus te geven. Het valt op dat vooral studenten uit humane richtingen zich hebben ingeschreven terwijl wij eigenlijk wel de ambitie hebben om ook de exacte wetenschappen en de life-sciences aan te spreken. Waarom zou het bijvoorbeeld voor een geneesheer in spe niet belangrijk zijn om maatschappelijk betrokken te zijn? Op de lezingen zelf, die toegankelijk zijn voor iedereen, hadden we wel steeds minstens honderd deelnemers.”

Wat gebeurt er als het inschrijvingsaantal volgend jaar niet stijgt?
“Ik ga ervan uit dat het studentenaantal zal stijgen. Ik hoop dat de studenten die het vak dit jaar gevolgd hebben goeie ambassadeurs zullen zijn. Alleen kan je niet in de toekomst kijken. We zullen het aantal inschrijvingen jaarlijks moeten evalueren.”

Engagement

Hoe zullen jullie meer inschrijvingen proberen te behalen?
“Dat is natuurlijk de vraag. Om te beginnen moeten de onderwijsprogramma’s in de opleidingen zo opgesteld zijn dat de keuze voor dit vak een evidentie kan zijn, en geen complexiteiten met zich meebrengt. Puur technisch moet dat voor alle opleidingen aan de VUB mogelijk zijn. Naar volgend jaar toe is dat al verbeterd. Ten tweede vind ik ook dat opleidingen zelf voldoende stimulans moeten geven aan studenten om dit vak te volgen. Dat gebeurt nog te weinig en onbekend is onbemind. Ten derde en misschien wel het belangrijkst: je kunt de opportuniteit wel bieden maar het is aan de studenten zelf om engagement te tonen. Er zouden eigenlijk geen excuses mogen zijn om dit vak niet te kiezen.”

Waarom kunnen studenten die nog geen honderdtwintig studiepunten verzameld hebben zich niet inschrijven voor het vak?
“We gaan uit van een zekere maturiteit vooraleer we studenten aanspreken om het vak te volgen. De leerstof gaat voor een stuk over maatschappelijke thema’s waarbij we vinden dat, ook al is het niet je eigen domein, je die debatten moet kunnen volgen. Maar een van de belangrijkste redenen om niet alle studenten toe te laten is dat we uitgaan van interdisciplinaire samenwerking. Het ligt niet zo voor de hand om een eerstejaarsstudent inhoudelijk samen te laten werken met een masterstudent.”

Aan de andere kant is het misschien niet slecht om studenten al vanaf het eerste jaar kritischer te maken?
“Uiteraard. Je kan studenten niet kritisch genoeg maken. Maar de eigenlijke opzet van dit vak is dat je reeds op een verdiepende manier over maatschappelijke thema’s reflecteert. In een eerste jaar lijkt mij dat te vroeg. Toch betekent dat niet dat je in de eerste bachelorjaren niet zulke vakken zou moeten hebben. Filosofische en breed maatschappelijke vakken zaten vroeger in elke opleiding. Onder druk van specialisatie is dat nu vervallen. Maar ook in die reflectievakken vertrekt men niet van brede discussies, maar moet je eerst de basis meegeven vooraleer je verder kan gaan.”

Zou het niet beter zijn om in elke opleiding meer in te zetten op kritisch zijn? Moet daar echt een apart vak voor bestaan?
“Als je het vak interdisciplinair wil maken, want dat is de kracht van dit vak, dan moet je dat dus over de opleidingen heen organiseren. Als je dan voor elke opleiding zo’n vak inricht ben je die interdisciplinariteit kwijt. Wij kunnen enkel de mogelijkheid aan studenten bieden, het is aan de studenten zelf om hun kritisch engagement te tonen. De vraag rijst soms of we Redelijk Eigenzinnig in de opleidingen zouden moeten verplichten. Momenteel pleiten we ervoor om de toegankelijkheid van het vak te vergroten. Sommige opleidingen staan niet om dit vak te springen en ook in bepaalde faculteiten loopt men er niet echt warm voor. Ik weet dat het huidige rectoraat erover denkt om dit vak centraler in de opleidingen te stellen. Zo’n keuze moet natuurlijk wel gedragen worden door faculteiten. Het is niet de stijl van de VUB om zoiets er zomaar door te drukken.”

Nabeschouwing

Hoe hebben de studenten het ervan afgebracht?
“Wij zijn heel tevreden over de studenten die het vak gevolgd hebben, hun enthousiasme en deelname waren aanstekelijk. Ze zijn erin geslaagd om de opdracht die ze voor Redelijk Eigenzinnig moesten maken tot een goed einde te brengen. Omgekeerd vinden we het ook heel belangrijk dat studenten de kans krijgen om ons te evalueren. We hebben enkele maanden geleden een bevraging gedaan om hun mening te peilen. Binnenkort komt er ook nog een eindevaluatie. Over het algemeen hebben we zeer fijne reacties gekregen. Uiteraard waren er ook opmerkingen ter verbetering die wij ter harte genomen hebben.”

Welke opmerkingen hebben jullie zoal gekregen van de studenten?
“De thema’s en de sprekers die aan bod kwamen werden zeer gewaardeerd. Er is ook heel positief commentaar gekomen op het 6-studiepuntensysteem waarbij studenten opiniestukken leerden schrijven. Aan de kant van de optimalisatie vroegen de studenten om meer inspraak bij de debatten. Die opmerking was terecht en bij de laatste module was dat al een heel stuk beter. Studenten waren ook de vragende partij om langer te debatteren. Met die opmerkingen hebben wij tijdens de rest van de lessen al rekening gehouden en bijgestuurd waar nodig.”

Wat zal er veranderen naar volgend jaar toe?
“De bestaande modules gaan we zeker behouden. Ook de verschillende invalshoeken bij de overkoepelende thematiek zullen blijven. We zullen wel nadenken over de opdrachten die de studenten moeten maken. We kunnen daar volgend jaar eventueel wat meer variatie in steken, maar daarvoor wil ik eerst de stem van de studenten horen. De opdracht dit jaar was dat studenten voor elke module in groep moesten samenzitten om een vraagstelling te formuleren en daarbij een voortgangsverslag maken. Er valt zeker wat te zeggen over opdrachten die niet louter schriftelijk zijn. Zo denken we erover om volgend jaar een soort van ‘tentoonstelling’ te organiseren met een eindwerk per groepje. Dat kan een video, een poster of een constructie zijn om de werkvormen zo vrij mogelijk te houden. Dat is echt wat we ambiëren. Het nieuwe overkoepelende thema wordt migratie.”

Wat waren de reacties van de sprekers?
“De sprekers waren zeer tevreden en zij spraken met lof over de gedrevenheid van de studenten. Bij mij leeft wel het gevoel dat de geëngageerde, gedreven en kritische student in de zaal zat. De bedoeling blijft natuurlijk om ook andere studenten aan te spreken. Verder hebben de sprekers heel positief gereageerd op de vragen, vraagstelling en de dynamiek die er was. Ik heb dat zelf ook zeer positief ervaren.”

Blijft de naam van het vak bestaan? Zal het vak, indien de slogan van de VUB verandert, Endless Opportunities gaan heten?
“Nee, de naam blijft zeker hetzelfde, ik zie geen enkele reden om die te veranderen. ‘Redelijk eigenzinnig’ is een zeer mooie slogan, vooral omdat het de nodige interpretatie laat en appelleert aan de houding hier aan de VUB.”

Hoe zit het met het budget voor dit vak?
“Er is personeelsondersteuning vanuit het rectoraat, met ‘centrale middelen’ zoals dat heet. Daarnaast is er ook financiële ondersteuning vanuit deMens.nu. Voorlopig kunnen we alles nog bolwerken. Zonder al te veel vooruit te lopen op de feiten is de vraag alleen wat we gaan doen als het aantal studenten gestaag groeit. Dit vak is ‘duurder’ dan andere vakken. Wij huren locaties in het centrum van Brussel waar onze lezingen doorgaan en we zorgen ook voor intensievere begeleiding. Als de VUB het meent met dit vak, wat zeker het geval is, dan zullen de juiste middelen steeds vrijgemaakt moeten worden.”