Dirk Volckaerts: “Brussel Deze Week komt ook deze strubbelingen te boven”

Brussel Deze Week (BDW) en de gehele Vlaams-Brusselse Media VZW hebben een woelige zomer achter de rug. FM Brussel zou opgedoekt worden, er waren zware structurele hervormingen en het ontslag van BDW hoofdredacteur Anne Brumagne vormde het dieptepunt.

“Ik heb tien jaar gewerkt bij Brussel Deze Week en dat waren interessante tijden. Brussel is een zeer boeiende en dankbare stad om over te schrijven. Er zijn zoveel verschillende hoeken, mensen en culturen. Alles is hier zo divers. Ongekend ook. Er zijn zoveel bruggen die nog gebouwd moeten worden. Dat is voor een journalist, een hoofdredacteur en in het algemeen elke mediamens een ongelooflijke schatgroeve waar je eindeloos uit kan putten. Ik heb dat werk met heel veel plezier gedaan.”

“Voor Brussel Deze Week bestond er Deze Week in Brussel. In 1998 besloot de toenmalige Vlaamse regering om samen met de Vlaamse Gemeenschapscommissie die krant meer dynamiek te geven en dus ook meer middelen ter beschikking te stellen. Het doel van Deze Week in Brussel was vooral om de Nederlands kundige Brusselaar te informeren over allerlei activiteiten. Men wilde een echte stadskrant maken en Brussel Deze Week was daar het resultaat van. Daar zat ook nog een activiteitenkalender in natuurlijk, maar het nieuwe element was het stadsnieuws. Dat kwam voort uit de vaststelling dat de reguliere media steeds minder over Brussel berichtten; dat was te duur en te complex. Het doel was om de Nederlands kundige Brusselaar, zeker niet alleen de Vlaming, kwaliteitsvol nieuws uit de stad te geven. Dat was één aspect van de nieuwe BDW.”

Tram 81

“Het andere aspect was om een meertalig magazine op poten te zetten en dat werd het maandblad Tram 81. Op dat moment was dat de iconische tramlijn van Brussel die het verre zuiden verbond met de Heizel, de hele stad doorkruiste en de meest diverse wijken aan elkaar verbond. Dat kende een zeer grote oplage, was drietalig in het Nederlands, Frans en Engels, en inhoudelijk kwamen vooral stadsnieuws en reportages aan bod. De bedoeling van de redactie was niet om aan propaganda te doen, maar om op een leuke crossover manier te berichten over elkaar. Het magazine ging veel verder dan enkel en alleen cultuur. Zo waren er dubbelinterviews met Franstaligen en Nederlandstaligen. Het was een redelijk gedurfd initiatief en had heel veel succes. We hadden destijds een bereik van 300 000 man, dat is tot op heden ongezien voor een door de Vlaamse overheid gesubsidieerd blad. Jammergenoeg heeft dat blad maar een jaar bestaan. Met een nieuwe Vlaamse regering en een nieuwe minister (Bert Anciaux, nvdr) werd er besloten dat er andere prioriteiten waren en dat de middelen anders gebruikt moesten worden.”

“De redactie en ikzelf hebben het altijd heel jammer gevonden dat we dat project niet verder konden zetten. We voelden dat er een zekere dynamiek was; een zeer Brussels iets. Het was waarschijnlijk te Brussels voor bepaalde politici en het werd immers door Vlaanderen gefinancierd.”

“Agenda heeft Tram 81 eigenlijk vervangen en dat was een totaal ander concept omdat het voornamelijk ging over evenementen en culturele dingen. Die evenementenkalender hebben we tweetalig gemaakt, dat was een compromis.”

Crossmedia

“Ik herinner me de verhuizing van de meeste redacties naar het Flageygebouw. TV Brussel zat daar al en snel daarna kwam FM Brussel er ook bij. Wij zaten daar dus ook. Ik vond het op dat ogenblik normaal dat we redactioneel nauwer zouden samenwerken. Dat is de laatste jaren dan ook een van mijn stokpaardjes geworden. Dat resulteerde voor het eerst in de gezamenlijke multimediapoort brusselnieuws.be. Waanzinnig als je erover nadenkt dat toen ik begon bij BDW er nog geen internetaanwezigheid was. Die site werd door het college van hoofdredacteurs bestuurd en die eerste stappen waren tamelijk minimalistisch. Snel bleek dat je een eigen redactie nodig had. Ik ben toen met een aantal collega’s met een plan gekomen om de redactionele samenwerking voor die internetpoort te verdiepen, de werking te optimaliseren en de nieuwsgaring efficiënter te laten verlopen.”

“Ik heb moeten vaststellen dat dat te vroeg was. Dat initiatief is niet enthousiast onthaald geweest. Nu nog niet. Het jammere is dat het tien jaar geleden een initiatief van onderuit was. Mijn grote vrees toen was: ‘als we dat nu niet zelf doen, gaat op een dag iemand anders dat aan ons opleggen en dan gaat het veel erger zijn. Nu heb je tenminste controle over de modaliteiten en kan je zelf keuzes maken.’ We zouden een voorbeeld geweest kunnen zijn en een echte voorloper op het gebied van crossmediale samenwerking. Dat was toen ongezien. Maar het was gewoon te vroeg. Sommige redacties waren enthousiast, anderen minder. Dat is een bekend gegeven. Op een moment besefte ik dat ik tegen een muur aan het lopen was. Het is heel simpel: als je niet gevolgd wordt, kan je twee dingen doen: verder blijven vechten en een compromis zoeken of je legt je erbij neer dat de ideeën te ver uit elkaar lopen.”

“Dat waren heel moeizame discussies. Als ik er op terugkijk, is het jammer dat we er toen niet in geslaagd zijn om er zelf van onderuit aan te werken. Dan hadden we heel die miserie vandaag niet gehad. We hadden een voorbeeldfunctie kunnen zijn. Maar sommige dingen lukken nu eenmaal niet en ik wil niet klinken als een onheilsprofeet die zegt: ‘ik heb het toch gezegd.’ Zo is dat nu eenmaal.”

Managementfouten

“Als ik de situatie vandaag bekijk dan vind ik niet dat de politiek een directe druk uitoefent. Het is de directie die beslissingen neemt. Hadden die iets anders voorgesteld binnen het budget, dan was het misschien anders gelopen. Politici gaan niet in hun eigen voet schieten. Dit is een samenloop van omstandigheden: een bijzonder ongelukkige communicatie en een totaal verkeerd begrip van wat crossmediale samenwerking betekent. Dit zijn managementfouten. Ja dan heb ik het over de communicatie rond het abrupte einde van FM Brussel bijvoorbeeld. Die crossmediale context is fout begrepen. Het is niet zo dat je dan media moet opofferen of dat dat alleen maar besparingsoperaties zijn. In tegendeel: dat kost niet altijd minder, maar er wordt efficiënter omgesprongen met de middelen en hoe nieuws gemaakt wordt. Dat was altijd mijn uitgangspunt en dat had ook het uitgangspunt van deze operatie moeten zijn. Het feit alleen al om een van de media op te doeken, strookt niet met het crossmediale idee. Je moet nog altijd verschillende media hebben om op die manier te kunnen werken. Ook het ontslag van Anne Brumagne, die ik destijds zelf nog heb aangenomen, is beneden alles. ”

“Politici zoals Pascal Smet en Sven Gatz gaan geen rechtstreekse inmenging hebben, maar die betalen het zaakje wel. Dat is in de private sector niet anders. Het is een illusie te denken dat gesubsidieerde overheden geld blijven geven zonder nauwlettend toe te zien hoe dat geld besteed wordt. Ik heb het meegemaakt met Tram 81. Er was een budget voorzien om een meertalige communicatie naar alle bewoners van Brussel te verzorgen en plots vond de minister dat idee niet voldoende. Als de minister je middelen terugtrekt, dan stopt het verhaal. Dan kan je daar nog staan roepen van ‘redactionele onafhankelijk hier en daar’. Daar moet je mee leven. Dat is in de commerciële media niet anders: als daar de aandeelhouder beslist dat ze de stekker eruit gaan trekken, dan is dat zo. Het is altijd al een beetje koorddansen geweest. Dat is in elk medium zo. De grens bewaren tussen redactionele onafhankelijkheid en het gelukkig houden van geldschieters is een basisdoelstelling.”

Anno 2015

“Dat er nu één overkoepelende hoofdredacteur is.. ik vind het normaal dat men na 15 jaar veranderingen aanbrengt. Het medialandschap is sowieso sterk aan het evolueren. Men gaat kijken hoe men efficiënter het doelpubliek kan bedienen. Dat lijkt me de evidentie zelf. Over de manier waarop, dat is een andere zaak. Vijftien jaar geleden merkte ik al dat er heel veel reserves waren tegen één hoge functie. Vandaar hadden we voorzien dat elk medium zijn eigen hoofdredacteur ging behouden. Zeker in die eerste fase. Er zouden wel een aantal nieuwsmanagers komen die gingen kijken hoe ze nieuws konden maximaliseren en synergeren tussen de verschillende media. Maar niets zou belet hebben dat er effectief wel één overkoepelende hoofdredacteur gekomen zou zijn. Maar destijds was de crossmediale samenwerking tussen de vier traditionele media ongezien.”
“Commercieel gezien is Brussel een heel moeilijke stad om succesvol media in uit te bouwen. Het is zo versnipperd en divers. Die meeste grote groepen mensen zijn helemaal niet actief in Brussel. Je hebt nog enorm veel braakliggend terrein en er is hier nog ongelooflijk veel mogelijk. Maar op dit moment, zeker in de klassieke media, is het onmogelijk om zonder steun vanuit de overheid, welke overheid dan ook, iets uit te bouwen. Het feit dat die media er nu zijn is al een ongelooflijke meerwaarde.”

“Ze gaan ook deze strubbelingen te boven komen. Het is gewoon jammer dat het op deze manier is verlopen. Het zijn goede mensen die soms moeilijke beslissingen moeten nemen. Een opmerking die ik wel nog wil maken: ik las onlangs een brief van een heleboel mensen uit de culturele sector in Brussel die tegen de plannen waren om Agenda te implementeren in BDW. Die brief is gericht aan Smet en Gatz. Dan denk ik: het is wel de VZW, de directie zelf, die dit besloten hebben, niet de ministers. Wat wil men nu? Dat de minister gaat ingrijpen in de redactionele onafhankelijkheid van de media? We zijn er nog niet helemaal. Maar ik denk wel dat het goed komt. Het evolueert en het is goed dat het evolueert.”