“We hebben een goed klimaat nodig voor een goed klimaat”

Georgios Kostakos is een oude bekende bij de Verenigde Naties, geeft momenteel les aan de University of Kent (campus Brussel) en maakt als consultant deel uit van de United Nations Framework Convention on Climate Change (UNFCCC). Hij heeft al veel klimaatconferenties achter de rug en zal ook in Parijs aanwezig zijn. Voor ons overloopt hij de voorbije conferenties en schetst een beeld van wat we kunnen verwachten in Parijs.

“Door de geschiedenis van de klimaatconferenties heen zijn er altijd een paar COP’s (Conference of Parties, nvdr) geweest die we als ‘keerpunten’ kunnen beschrijven. We hebben elk jaar zo’n COP en die werken via een bepaalde cyclus. Om de zoveel jaren heb je er eentje die belangrijker is dan de andere. Je hebt nu eenmaal veel tijd nodig om een vruchtvolle en betekenisvolle overeenkomst te vinden. Dat kan niet elk jaar omdat je veel voorbereiding nodig hebt. Zo waren de COP’s in Doha, Warschau en Lima van de voorbije drie jaren vooral voorbereidende COP’s voor Parijs.”

Keerpunten

“Een keerpunt dat altijd veel aandacht heeft gekregen is het Kyoto Protocol on Climate Change uit 1997; dat is een belangrijke internationale stap geweest. Dat was en is nog steeds een juridisch bindend document voor alle partijen die het ondertekend en geratificeerd hebben. Doel van dit protocol was om de uitstoot van broeikasgassen duidelijk te verminderen. Ondanks dat dit initiatief altijd naar voren wordt geschoven als belangrijk keerpunt, is het eigenlijk niet zo succesvol geweest. De conferentie in Kyoto vertrok van het gedachtegoed dat de ontwikkelde landen (zij die in het verleden vervuild hebben en dat nog steeds doen) de leiding moeten nemen. Niet in die zin dat ze andere landen moeten gaan vertellen wat ze moeten doen, maar eerder dat ze een voorbeeldfunctie zouden innemen en tonen dat zij dingen anders gaan aanpakken. Ondanks dat de conferentie natuurlijk open stond voor alle landen en partijen, werd het initiatief toegewezen aan de ontwikkelde landen; met name het Westen. Hier ontstond al het probleem met de Verenigde Staten van Amerika: zij hebben het wel getekend, maar niet geratificeerd. Een groot deel van de emissies werd en wordt dus niet berekend. Het was zowel een goed als een slecht protocol, maar uiteindelijk heeft het gewoon niet zoveel zin gehad.”

“Zo zie je maar dat veel interpretaties en successen relatief zijn. De Kopenhagen COP in 2009 wordt nog steeds beschouwd als een mislukte conferentie, maar toch bracht het ons de 2°-grens waar we niet boven mogen gaan en de afspraak om 100 biljoen dollars per jaar tot 2020 van de ontwikkelde landen naar de ontwikkelingslanden te sturen. De Durban COP was dan weer zeer belangrijk omdat het ad hoc werkgroepen tot stand heeft gebracht. In die werkgroepen hebben de voorbereidende onderhandelingen voor Parijs plaatsgevonden. Durban heeft parameters gezet en de groepen werken daarmee om in Parijs met een tekst te staan.”

Parijs

“Parijs krijgt veel media-aandacht en dat is een samenloop van omstandigheden: het is dit jaar de 70e verjaardag van de VN, de MDG’s (Millennium Development Goals) lopen ten einde en de nieuwe SDG’s (Sustainable Development Goals) zijn er. Frankrijk is bovendien een groot land dat druk kan zetten om grote veranderingen teweeg te brengen. Parijs is dan weer een zeer kosmopolitische stad. Al die dimensies spelen een rol.”

“Het is belangrijk dat jongeren deelnemen aan het onderhandelings- en implementatieproces. Maar de grote veranderingen gaan niet in Parijs op de conferentie zelf gebeuren. Over die veranderingen is al onderhandeld tijdens voorgaande vergaderingen en samenkomsten. Het is heel symbolisch als je een paar minuten kan speechen in de naam van de jeugd op zo’n conferentie, maar je hebt tamelijk weinig impact. De tekst is zo goed als afgewerkt eenmaal de conferentie begint. De jeugd is natuurlijk heel belangrijk omdat de onderhandelingen over de komende generaties gaan, maar persoonlijk denk ik dat de kwaliteit van een persoon niet in zijn leeftijd ligt. Je hebt een alliantie nodig van mensen van alle leeftijden die goede intenties hebben. Het betekent niet dat omdat je jong bent, je los bent van zonden. Een jong persoon is niet automatisch meer altruïstisch of meer een citizen of the world dan een ouder persoon. Jammer genoeg gebruiken veel jongerenvertegenwoordigers hun positie als een opstap naar een toekomstige carrière en zijn daarbij even meedogenloos als een ouder persoon. We hebben een goed klimaat nodig voor een goed klimaat.”

“Wat is er belangrijk in Parijs? We willen opnieuw een juridisch bindend document verkrijgen. Dat kan een verdrag of protocol zijn, of een conventie. Maar dit kan heel moeilijk worden omwille van de VS. Zij moeten het ratificeren, maar hun nationaal politiek klimaat maakt dat moeilijk. Toch willen we dat de VS deel uitmaken van dit document en daarom zullen we een beetje om ze heen moeten werken om te kunnen garanderen dat hun nationale politiek niet in de weg gaat staan. De VS moeten hun levensstijl veranderen. Ze vervuilen te veel. Cruciaal is dat ze een leidende rol spelen op zowel politiek als cultureel vlak. Denk maar aan Hollywood. Iedereen wil leven als een Amerikaan. De meeste landen zijn bereid om de VS tegenmoet te komen. Tot op een bepaald niveau natuurlijk.”

Ontwikkelingsland VS

“Als je erover nadenkt onderhandelen de VS als een ontwikkelingsland. Ze vechten voor hun recht om te kunnen ontwikkelen. Ze willen een goed leven leiden. Iedereen wil een beter leven natuurlijk, maar als je weet dat heel veel andere landen het echt slecht hebben, is het misschien wel eens tijd om je ambities aan te passen. Maar het lijkt er niet op dat de VS dat gaan doen. Het is bizar hoe de democratie soms werkt. De politici in de VS proberen hun stemmen te kopen door te zorgen voor lage olieprijzen en  goedkope goederen om te kopen. Als je meer kan kopen dan je nodig hebt, is het goed; zo denken zij. Dat maakt de aarde natuurlijk kapot. Mensen letten daar wel op en ze zullen stemmen op die mensen die dat kunnen garanderen.”

“Een manier om te kunnen garanderen dat alle landen aan boord zijn, is door een tamelijk licht programma te voorzien. Daar is voor gezorgd tijdens de voorbereidende onderhandelingen. Voor de eerste keer hebben we geen verplichtende doelstellingen, maar vragen we aan de landen zelf wat ze willen bijdragen. Dit zijn de zogenoemde INDGs (Intended Nationally Determined Contributions, nvdr). Wat is daar zo bijzonder aan? Het zijn eerst en vooral intenties, die nog altijd kunnen falen. Bovendien kunnen landen zelf  bepalen hoe ze die intenties nationaal gaan implementeren. En het zijn bijdragen, geen verplichtingen. Dit maakt het ook gemakkelijker om de ontwikkelingslanden deel te laten uitmaken van dit proces. Dit idee is geïntroduceerd in Lima en het levels the playing field. Er zal natuurlijk wel een groepsdruk ontstaan en er zullen ook controles uitgevoerd worden. In ieder geval dat is op dit moment het plan, maar niets staat natuurlijk vast.”

“Eenmaal we een echt goed frame hebben, dan kunnen we de focus verleggen op de implementatie ervan. Hopelijk zal dat het geval zijn in Parijs en dan hebben we in de toekomst misschien niet elk jaar een COP nodig.”