Woeste Amsterdammers bezetten het Maagdenhuis

Clara van de Wiel is journalist en hoofdredacteur ad interim bij het Amsterdams studentenblad Folia. Zij volgt de bezetting. “Deze oproer zat er al lang aan te komen. Twee jaar geleden wilde de UvA de Bèta-faculteit (faculteit natuurkunde) fuseren met die van de Vrije Universiteit. Er werd destijds tegen de fusie gestemd en toch dreef de UvA ze erdoor. Dat zette kwaad bloed bij de studenten. Hoe luid ze ook riepen, er werd niet naar hen geluisterd en nu is de maat vol. Als brave demonstraties geen impact hebben op het College van Bestuur, dan maar de harde middelen inzetten.”

Een druppel op een hete plaat

“De eerste tekenen van bezuinigingen binnen de Geesteswetenschappen begonnen al een jaar geleden.” Toen in oktober bleek dat de UvA 10 miljoen euro moest besparen, volgden er pijnlijke maatregelen ten koste van personeel, studenten en de opleidingen. “Studenten lieten toen ook al van zich horen. Humanities Rally was de eerste studentengroep die destijds grootschalige acties organiseerde. De UvA paste hierdoor de plannen uiteindelijk aan. Toch bleven de studenten van verschillende faculteiten misnoegd over talrijke elementen. Deze misnoegdheid is blijven doorsudderen tot vandaag.”

De protesten van vandaag zijn een optelsom van verschillende studentenbewegingen die samenkomen om van zich te laten horen. Eerst was het Bungehuis, het gebouw van de faculteit Geesteswetenschappen, aan de beurt. Daar werden studenten na een bezetting van twaalf dagen met geweld buitengesleurd. De dag na de ontruiming, woensdag 25 februari, volgde een protestmars langs verschillende lokalen van de UvA. Er zouden 1500 studenten, docenten en sympathisanten aan deelgenomen hebben die meer democratie in het hoger onderwijs eisten.

Diezelfde avond werd het Maagdenhuis bezet. De Nieuwe Universiteit (DNU) is een van de studentengroepen die verantwoordelijk is voor deze bezetting. DNU eist vooral een meer democratisch bestuur, herziening van besparingsmaatregelen en minder rendementsdenken. Dit is al de derde bezetting in vijf maanden. Begin dit academiejaar werd ook nog het Spinhuis gekraakt, ook een gebouw van de UvA. Naast deze bezetting zijn er nog tal van andere acties, zoals petities, solidariteitsverklaringen en betogingen.

Een reïncarnatie van het verleden?

De bezetters van het Bungehuis zijn op het nippertje aan een dwangsom ontsnapt, maar riskeren nu een echte boete als ze het Maagdenhuis blijven bezetten. Toch laten de studenten zich niet kennen. Van de Wiel heeft het over een nieuwe generatie dappere studenten met activistisch bloed dat door hun aderen stroomt. Het gaat vooral om jonge, nieuwe studenten die heel geëngageerd zijn.

Het College van Bestuur kan dit luid protest niet zomaar negeren. “DNU heeft aangekondigd dat ze het hierbij niet zullen laten. Als hen hier de kop wordt ingedrukt, steken ze elders hun kop er weer bovenuit”, aldus Van de Wiel.

“Normaal komen er nooit studenten in het Maagdenhuis. In dit gebouw huizen ook veel andere diensten, zoals de financiële administratie, communicatie en huisvesting. Allemaal zaken waar studenten en docenten eigenlijk niets mee te maken hebben. Daar wordt dan ook bezwaar tegen gemaakt. Hoe komt het dat we hier totaal niets over te zeggen hebben? Waarom zitten jullie hier allemaal samen en mogen wij hier nooit komen? Deze locatie heeft dus een symbolische betekenis.”

Na actie komt natuurlijk ook tegenreactie. In The Post Online getuigt een student waarom hij tegen de betogingen is. Volgens hem zijn de bezetters professionele en mediageile ruziemakers die de UvA een slechte naam bezorgen. De eisen van DNU zijn te idealistisch en dus moeilijk serieus te nemen. De strijd die ze voeren moet volgens hem op nationaal of Europees niveau gevoerd worden en niet universitair.

De schreeuw om een democratischer beleid blijft dan ook niet binnen Amsterdamse grenzen. DNU roept alle Nederlandse studenten op om op te komen voor meer inspraak. Ze beseffen dus heel goed dat het geen slecht idee is de strijd op nationaal niveau te voeren.

Volgens Van de Wiel wordt aan de oproep gehoor gegeven. “DNU bestaat ook in andere studentensteden. Daar zullen ook acties georganiseerd worden. Hier blijft het echter niet bij. Op zondag 1 maart vond de National Assembly plaats. Studenten van alle universiteiten en hogescholen kwamen er samen om een debat aan te gaan over besluitvorming in het hoger onderwijs. Op woensdag 4 maart stond een nationale actiedag op het programma.”

Volgens Van de Wiel heeft het protest al enig succes geboekt. “Er zijn reeds twee toegevingen gedaan. Ten eerste zal het College van Bestuur zijn poorten openen om een student als collegelid op te nemen. Daarnaast is ook meer geld voorzien voor de faculteit Geesteswetenschappen.”

Studenten zijn daarmee nog niet voldaan. “In Groningen, bijvoorbeeld, zetelt ook een student in het CvB en dit blijkt totaal niet te werken”, aldus Van de Wiel. “Dat een student mag zetelen in het bestuur zal niet veel veranderen aan de huidige situatie. De student in kwestie kan onmogelijk opkomen voor zijn belangen, aangezien hij zodanig ingekapseld wordt in het systeem.”

Volgens Van de Wiel zullen er nog toegevingen volgen, aangezien er een beweging aan de gang is die niemand kan negeren. “In heel Nederland worden nu discussies gevoerd over universitaire bestuurssystemen op maat van docenten en studenten. De UvA kan daar jammer genoeg niet alleen beslissingen over nemen; dat moet op een hoger niveau gebeuren. Maar het feit dat de discussie op grote schaal woedt, toont wel aan dat er iets gaat veranderen.”

Ook docenten betrokken

Protest leeft niet alleen onder de studenten. Tijdens het weekend van 28 februari was er een grote docentenbijeenkomst, onder de naam Rethink UvA. Meer dan 200 docenten waren aanwezig. Het CvB had tot vrijdag de tijd gekregen om hun eisen in te willigen. Intussen hebben ze verlenging gevraagd tot na het weekend. Als Rethink UvA geen antwoord krijgt voor maandag 9 maart, dan zouden er weleens harde acties kunnen volgen, waaronder stakingen en nieuwe bezettingen. Hun eisen gaan ook over beslissingsrecht binnen het college en het terugschroeven van de besparingsmaat regelen, zo weet Folia.

Van de Wiel vindt het belangrijk om mensen te mobiliseren en bewust te maken van het probleem. Hoe luider de stemmen klinken, des te meer het College van Bestuur zal moeten reageren. Nu ook de docenten van zich laten horen, komt er nog meer druk.

DNU en de andere organisaties zijn nog niet meteen van plan om het Maagdenhuis te verlaten. In principe kunnen de bezetters gestraft worden. Zowel de studenten als de UvA zijn het er echter over eens dat er niet in andere lokalen ingebroken wordt en het niet de bedoeling is om schade aan te richten.

Van de Wiel denkt niet dat de bezetters nu snel uit het Maagdenhuis gezet zullen worden. “Het CvB heeft populariteit verloren toen ze hun toekomstige intellectuelen met geweld uit het Bungehuis gesleurd heeft. Het zou een slecht signaal zijn als de politie zich weer komt moeien. Ze zullen het hele gebeuren laten deëscaleren en hopen dat studenten intussen kalmeren.”

De UvA vindt de lezingen en debatten in het Maagdenhuis inspirerend en wil de bezetters nog niet meteen buitenwerken. Het gebouw is open voor iedereen die een woordje wil meepikken. Dat is een groot verschil met het Bungehuis, waar studenten zich opgesloten hadden in de faculteit Geesteswetenschappen en op die manier de lessen blokkeerden.

Het zou Van de Wiel niet verwonderen als de Belgische studenten een voorbeeld nemen aan hun Amsterdamse collega’s. Ze was verbaasd te zien hoe jonge mensen opkomen voor hun idealen, ondanks de radicale besparingsmaatregelen die uit de crisis voortvloeien. Moet deze nieuwe generatie studenten in België nog ontwaken, of hebben zij gewoon geen reden tot klagen?

Dit artikel werd afgewerkt op 12 maart. Voor de meest actuele informatie is foliaweb.nl een goed adres.