120 Zwarte Pieten stuurde de Brusselse hogeschool Odisee op 5 december richting 35 Brusselse basisscholen, zo schrijft Het Nieuwsblad. De Pieten – in het dagelijks leven studenten van de lerarenopleiding – waren niet besmeurd met roetvegen zoals de Pieten tijdens de Brusselse sinterklaasintocht. De Odiseepieten zagen ‘ouderwets’ gitzwart.
Het zwartepietendebat in België is van een ander kaliber dan het Nederlandse. Zowel voor- en tegenstanders zijn daar veel sterker uitgesproken dan hier. Toch is het tijd om ook in België de traditie kritisch tegen het licht te houden. Dat geldt zeker voor de diverse hoofdstad Brussel.
De grootste stad van België toonde zich spontaan al progressief. Waar de Sint in Antwerpen nog vergezeld werd door de traditionele Zwarte Piet – zwart gezicht, rode lippen en zwart kroeshaar – koos Brussel voor blanke Pieten met roetvegen op hun gezicht.
Het is niet aan de blanke meerderheid in een land om te bepalen wat beledigend is voor medeburgers met een etnische achtergrond. Het pietendebat afdoen als ‘politiek correct’ is makkelijk, maar schiet als argument tekort. Alsof politieke correctheid an sich iets slechts is en alsof het niet gewoon een kwestie is van respect voor anderen in de samenleving.
Waarom de hogeschool Odisee er dan ook expliciet voor kiest om zwarte Zwarte Pieten naar Brusselse basisscholen te sturen, is mij een raadsel. Want nu de figuur van Zwarte Piet ter discussie staat, is het uiterlijk van Piet een bewuste keuze geworden in plaats van een achteloze voortzetting van de traditie. Dacht niemand binnen de lerarenopleiding dan na over de boodschap die kleeft aan Zwarte Piet? En als dat zo is, wat zegt dat ons dan eigenlijk over de Brusselse lerarenopleiding?
In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest is vormen inwoners van niet-Europese afkomst 35 procent van de bevolking. In de meeste Vlaamse provincies is dat minder dan tien procent, in Antwerpen 13 procent. Dat kunnen we leuk vinden of niet, maar dat verandert niets aan de feiten.
In het kleuteronderwijs heeft volgens cijfers van de Vlaamse Gemeenschapscommissie (VGC) 54,8 procent van de leerlingen een niet-westerse culturele achtergrond. In het lager onderwijs is dat nog steeds 52,8 procent. Komt dat in de lerarenopleiding dan wel genoeg aan bod als 120 studenten zich vrijwillig uitdossen als een controversieel figuur? Een figuur die veel mensen van etnische afkomst kwetst?
Dat wij Zwarte Piet in onze jeugd niet als racistisch of beledigend hebben ervaren, is waarschijnlijk waar. Voor jonge kinderen is het concept racisme gelukkig nog iets onbekends. Maar is dat een reden om niet aan de figuur te tornen? Alsof het voor kinderen dan wel uit zou maken als Piet roetvegen heeft, oranje is of een balletpakje draagt en geen karikatuur meer is van zwarte mensen.
Aan de goede bedoeling van de 120 studenten twijfelt niemand. Dat doe ik ook niet. Het grootste verwijt dat ik de studenten zou kunnen maken is dan ook ongevoeligheid. Ik durf er mijn hand voor in het vuur te steken dat er geen enkele racist rondloopt in de lerarenopleiding van Odisee. Laten we daarom hopen dat dit jaar de laatste keer geweest is dat de studenten als meer dan roetzwarte Piet het Sinterklaasfeest vierden met hun toekomstige leerlingen. Studenten, laat volgend jaar enkele roetvegen genoeg zijn. Dat scheelt niet alleen gekwetste zieltjes, maar ook heel wat zwarte schmink.
0 Comment