Millennials zijn van alle tijden: An Van Ackerbroek (65)

An Van Ackerbroeck is 65 jaar en was een twintiger in de bewogen jaren zeventig. Haar generatie had weinig keuzes en veel werd door je afkomst bepaald. Je moest vechten voor je autonomie. “Als twintiger beleefde ik een heel avontuurlijke en geëngageerde periode.”

“Vroeger zei ik altijd dat ik zwerver of detective wou worden (lacht). Ik denk dat ik altijd wel een beetje zwerver ben gebleven. Ik ga graag naar buiten, ontdek de wereld rondom me en ik houd ongelooflijk veel van mijn onafhankelijkheid. Uiteindelijk ben ik op twaalfjarige leeftijd naar de landbouwhuishoudschool gegaan. Eenmaal getrouwd was het voor meisjes niet de gewoonte om het beroep waarvoor ze geleerd hadden, ook uit te voeren.”

“Het was dus een meerwaarde als je het huishouden al kon doen. Je stelde toen geen vragen, de keuzes werden voor jou gemaakt. Onze ouders deden wat ze dachten dat het beste voor ons was. Mijn moeder heeft heel haar leven verdriet gehad omdat ze nooit de kans heeft gekregen om te gaan studeren. Zij was thuis nodig en dat verdriet heeft ertoe geleid dat ze mij wel alles probeerde te geven.”

EVA-club

“Op de middelbare school roerden die befaamde jaren zestig en zeventig zich wel al een beetje. Ik zat toen op een heel streng meisjesinternaat in Westmalle. We leefden in een cocon; je had niet zoveel voeling met wat er in de wereld leefde, maar je ving natuurlijk wel wat op van thuis. Wij liepen mee met Leuven-Vlaams, al wisten we niet helemaal waar het om ging. Het was een heel strenge, gedisciplineerde school. Je kreeg punten op ABN (Algemeen Beschaafd Nederlands) en je moest het melden als je iemand dialect een of Frans woord hoorde gebruiken. Paraplu mocht bijvoorbeeld niet, dat moest een regenscherm zijn.”

“Je zat in een heel strak systeem waarin alles gecontroleerd werd. Je had geen vrijheid. Je moest in de pas lopen, zwijgen, een uniform dragen en je brieven werden gelezen. Logisch dat je dan iets zoekt om te rebelleren. Een keer per jaar stond het internaat wel op zijn kop, dat was met Pasen, dan hadden ze misdienaars nodig en dat waren de jongens (lacht).”

“Op zaterdagochtend moesten wij schoonmaken: iedereen had zijn taak zoals het poetsen van de klassen of de keuken. Heel de zaterdagochtend verloren we daaraan. Op een gegeven moment vonden wij dat niet meer kunnen omdat onze ouders zoveel geld moesten betalen. Wij hebben toen de EVA-club opgericht: Elektriciteit Versmos Actie. Elke keer als we moesten schoonmaken, lieten we overal het licht branden. De rebellie is daar wel een beetje geboren.”

Van de vrijheid proeven

“Toen ik achttien jaar was, ben ik naar Antwerpen vertrokken om psychologische assistentie te studeren aan de Katholieke Vlaamse Hogeschool voor Vrouwen. Ik moest me wel waarmaken en bewijzen in het dorp. Ik was een boerendochter en kwam van de huishoudschool. Het was dus niet vanzelfsprekend dat ik ging studeren en dat was natuurlijk een hele motivatie. Ik heb me toen erg geconcentreerd op het leren.”

“Voor mij ging er in Antwerpen een wereld open op het gebied van studie. Ik kreeg logica, filosofie en sociologie. Soms ging ik met vriendinnen naar het justitiepaleis. Daar waren vaak assisenzaken en wij zaten dan op de tribune en volgden dagen na elkaar een proces. Dat vond ik heel spannend. Ooit ben ik ook naar een lezing van Jaap Kruithof over seksualiteit gegaan. Dat ging onder andere over seks voor het huwelijk en ik was daar heel enthousiast over. In het weekend ging ik naar huis en mijn vader kwam me toen altijd ophalen aan het station. Ik vertelde hem over die lezing van Kruithof. Dat was een verkeerde beslissing, denk ik (lacht). Mijn vader was geschokt en dacht: daar gaat iets helemaal mis.”

“Ik heb erg genoten van mijn studie, juist omdat het niet vanzelfsprekend was. Dat was een droom die uitkwam. Alles was nieuw in die grote stad en ik moest nog leren dat ik kon gaan en staan waar ik wou. Ik heb daar geleerd om van de vrijheid te proeven.”

“Toen ik begon te werken, werd ik gewestleider van de KLJ (Katholieke Landelijke Jeugd, destijds onder de koepelorganisatie van de Boerenbond, nvdr). Er werden in die periode negen KLJ’ers ontslagen door de nationale KLJ omdat ze volgens hen te progressief en subversief waren. Dan word je natuurlijk feller en toen is er binnen de KLJ een stroming ontstaan die zich Democratisch KLJ noemde. Die stroming vond dat de banden tussen de KLJ en de Boerenbond te sterk waren en dat de vorming die de KLJ gaf veel te braaf was. Het programma werd van bovenaf gecoördineerd en was vooral vrijetijdsgericht, terwijl wij meer wilden werken rond de basisproblemen van de arbeiders, vooral de boeren.”

“De boeren hadden het toen niet breed, terwijl de Boerenbond wel rijk was geworden. Onze aandacht ging vooral naar ene beter vorming. De D-KLJ had toen contact met de AMADA-beweging (Alle Macht Aan De Arbeiders, voorloper van de Belgische PVDA, nvdr) in Leuven. Dat waren de communisten. D-KLJ liet zich inspireren door hun politieke visie en wij kregen een marxistisch-leninistische vorming. Dat moest in het geheim gebeuren omdat dat echt niet bij die katholieke KLJ paste en zeker ook niet in het katholieke wereldbeeld van onze ouders.”

“Ik heb in die periode mijn politieke bewustzijn gevonden en dat was voor mij een heel vruchtbare tijd. Ik heb toen geleerd hoe het leven in elkaar zit. We ondernamen acties, zoals de KLJ in Leuven bezetten, hongerstakingen houden of meelopen in een betoging tegen de 30 Miljard (tegen de aanschaffing van gevechtsvliegtuigen in 1974, nvdr). Onze filosofie was: je moet contact hebben met de basis en daar moet het programma van de KLJ op afgestemd zijn. Wij vonden dat we idealistisch waren en dat we opkwamen voor de rechten van onze ouders, maar de meeste ouders zagen dat zo niet.”

“We nodigden ook veel gastsprekers uit. Zo was er een ooggetuige die over de oorlog in Vietnam kwam vertellen of een gastspreker over de Chileense dictator Pinochet. We lazen van die ontzettend interessante boeken. Zo was er het boek Jam Van Ilona: een prentenboek dat het productieproces besprak. Dan zie je pas dat de bijdrage van de arbeider even belangrijk is als de bijdrage van de verkoper.”

Proces verbaal

“Ooit heb ik een proces verbaal gekregen toen we aan een zitstaking meededen. We steunden de arbeiders van een bedrijf die opkwamen voor betere arbeidsvoorwaarden. Wij zaten op de openbare weg en de politie joeg ons de hele tijd weg, maar wij gingen natuurlijk elke keer terug zitten. We deden alleen maar aan vreedzaam verzet, maar het heeft me wel een pv opgeleverd (lacht).”

“Ooit heb ik ook nog meegelopen in een betoging waar ook de VMO (Vlaamse Militanten Orde) was. Dat was natuurlijk rechts tegen links en er was ontzettend veel politie aanwezig. Ik weet nog dat ik toen dacht: als het oorlog wordt, dan begint het zo. Toen was ik wel bang omdat je de sfeer van rechts tegen links voelde. Maar het was niet alleen maar betogen. We zijn ook bieten gaan plukken toen de landbouwgronden overstroomd waren. We probeerden zoveel mogelijk aan de kant van de basis te staan.”

Muziek

“Ik heb in die tijd geleerd om op te komen voor de eigen rechten, de emancipatie. Dat was een ontzettend avontuurlijke periode, omdat je bezig was met dingen die niet altijd door iedereen werden goedgekeurd. Het was nooit de bedoeling om je ouders verdriet aan te doen, het was altijd een moment van afwegen: wat doe je en wat doe je niet. We waren geëngageerd en betogen was aan de orde van de dag. Ik kom uit een generatie die zelf heel weinig keuzes kon maken. Elk zelf verworven recht wordt dan heel speciaal. Toen ik artikels las over de studentenbetoging in Brussel, tegen de verhoging van het inschrijvingsgeld, was mijn eerste gedachte: daar zou ik op de eerste rij hebben gestaan.”

“Als ik anders had kunnen kiezen of mocht ik nu de mogelijkheid hebben om te kunnen gaan studeren, dan zou ik iets met muziek doen. Dat was vroeger geen optie. Toen ik heel klein was en moest afwassen, zette ik de deur open en begon keihard te zingen in de hoop dat er iemand langskwam die mijn superstem zou ontdekken (lacht). De generatie van nu heeft ontzettend veel mogelijkheden, wat het vaak moeilijker maakt om een goede keuze te maken en de druk is een stuk groter. Ik zou zeggen: ga voor je idealen en durf grenzen te verleggen. Probeer jezelf te vinden en verloochen nooit waar je vandaan komt. Blijf trouw aan jezelf, maar als je iets anders ziet, veroordeel het dan niet meteen. Don’t say no, just say oh.”