Schrap wat niet past: Oscars, chauvinisme, naïviteit

We waren aan het popelen. Een Vlaamse film genomineerd voor de Oscars. The Broken Circle Breakdown. Wie uit chauvinisme hoopte op een Oscar moet zich schamen, want dat is hetzelfde als een geslaagd examenresultaat verwachten zonder te weten hoe dat examen überhaupt in elkaar zat. Chauvinistisch of niet, hoe naïef moet je wel niet zijn om zelfs nog maar te denken we het konden opnemen tegen La Grande Bellezza?

Niet zomaar een Oscaruitreiking

Er is altijd veel kritiek op de Academy Awards, maar in zekere zin zijn ze toch belangrijk. Eerst en vooral is het een Amerikaans, meer bepaald Hollywoodiaans fenomeen dat vooral de Amerikaanse belangen vertegenwoordigt. Het is een instituut voor de filmindustrie waar het artistieke enkel aandacht krijgt en genomineerd kan worden bij financieel succes. We weten allemaal dat het enkel rond de box office draait. Natuurlijk is zo’n film bijzonder duur (tussen de 1 en 100 miljoen dollar) en moet hij dan ook geld in het laatje brengen. Cinema is dan een massamedium, maar zulke blockbusters lijken bijgevolg ook vaak oppervlakkig.

Het belang van de Academy of Motion Picture Arts and Sciences gaat echter veel verder. Het is een Amerikaanse traditie en die moeten we door Amerikaanse ogen bekijken. Waarom de rest van de wereld er zo’n belang aan hecht, is dan weer een raadsel. De enige verklaring is de nadruk op schijnbaar financiële wereldsuccessen, glitz and glamour. Als je dat toch zo belangrijk vindt, wordt dan Amerikaan. Wij Europeanen zijn wat gecultiveerder en hebben een ontwikkelde smaak als het op culturele artefacten aankomt. Vergeet Cannes maar, die willen op de Academy lijken en zijn dan nog heel conservatief ook. De festivals van Berlijn en Venetië hebben meer oog voor vernieuwing en hanteren een nuchtere balans tussen de artistieke waarden en smaken.

Genoeg over de traditie. Belangrijker: hoe geraak je in godsnaam genomineerd?

Boekhouders

Een simpel proces is het niet. Regels, voorwaarden en stappenplannen zijn legio en meer dan 6000 mensen zijn stemgerechtigd. De verantwoordelijkheid voor een correcte stemmingsprocedure ligt al 80 jaar bij de boekhouders van PriceWaterhouseCoopers. Een monnikenwerk dat 1700 manuren in beslag kan nemen.

Ook de nominatieprocedure is niet van de poes. De filmproducer of -verdeler moet de Official Screen Credits tegen uiterlijk 2 december indienen. Onder de te bewijzen voorwaarden: de film moet minstens 40 minuten duren, hij moet betalend en publiekelijk gescreend worden in Los Angeles County en dient minstens zeven dagen op rij gescreend. Bovendien moet hij in een erkende zaal in première zijn gegaan.

De ruim 6000 leden kiezen vervolgens hun top vijf. Vervolgens draait alles rond het zogenoemde magic number. De cijferkundige fanatici vinden hier meer uitleg over het bekomen ervan.

Jurylid worden, ook geen lachertje

U kan het al raden: er zijn strikte voorwaarden om als jurylid te mogen zetelen. Contacten, autoriteit en bekendheid in de filmindustrie zijn sowieso vereist. Daarnaast beschik je over an unusually high level of quality and distinction. Natuurlijk zijn er ook nog kwantitatieve criteria: schrijvers, producers en regisseurs moeten minstens over twee screen credits beschikken en acteurs moeten met hun naam eveneens in de aftiteling van ten minste drie films zijn verschenen. Ook kandidaten uit de technische branche moeten verschillende jaren op hun teller hebben.

Er is echter ook een achterpoortje. Wie niet aan deze criteria voldoet, kan nog steeds via minstens twee zetelende leden voorgedragen worden. Een comité moet dan over die voordracht beslissen.

Juryleden worden vervolgens verdeeld in verschillende categorieën. Regisseurs kunnen enkel voor de beste regisseur stemmen, acteurs slechts voor de beste acteur. Enkel voor de categorie Beste Film is iedereen stemgerechtigd.

Wat is dan een doorsnee van het kiescollege? The Atlantic zocht het uit: 76 procent van de leden zijn blanke mannen, de gemiddelde leeftijd is 64 jaar. Als de Academy een staat was, dan was het de achtste meest blanke staat van de VS.

Schijnbaar de winnaars

Grootste sklokkop was Gravity, terwijl 12 Years A Slave de prijs voor Beste Film won. Absoluut te verwachten. Hoewel Alfonso Cuarón topfilms heeft gemaakt zoals Y Tu Mamá También en Children of Men, is hij met Gravity totaal Hollywood gegaan. De film is een groot CGI-spektakel met de meest clichématige dialogen. Laten we eerlijk zijn: een film is eigenlijk een vertaling van script naar beeld. Er zijn heel wat uitdagingen om een verhaal in beeld om te zetten. Tijdloze films hebben ingenieuze technieken toegepast om dat allemaal te manipuleren. Echter, naar de computer grijpen om het script digitaal te verwerken is eigenlijk een te makkelijke uitweg, een gebrek aan creativiteit. Natuurlijk is Gravity een uitzondering vanwege de volledig digitale creatie, maar is het tegelijkertijd niet een beetje absurd dat je in feite twee uur lang aan het kijken bent naar aan touwen hangende acteurs of een zwemmende Sandra Bullock in een groene watertank? Geen slechte film, zelfs een mijlpaal, maar zeker niet de beste.

12 Years A Slave van regisseur Steve McQueen is een interessanter geval. Nadat Toni Morrison als eerste zwarte vrouw de Nobelprijs voor Literatuur won in 1993, hebben we nu, 21 jaar later, de eerste zwarte regisseur die de Oscar voor Beste Film in de wacht sleept. En dan nog wel over de Amerikaanse slavernij. Met deze prijs mogen we tevreden zijn. En niet zozeer omwille van zijn huidskleur, maar maar vanwege zijn talent. Zelden heeft iemand heeft tot in zulke details het menselijk realisme in beeld gebracht.