Newsmonkey en de ‘like’ als doel op zich?

Als u weleens nieuws deelt op internet houden Wouter Verschelden (oud-hoofdredacteur De Morgen), Mick Van Loon (ex HLN.be) en Patrick Van Waeyenberge (ex-De Persgroep) u waarschijnlijk al een tijdje in het oog. Na de klassieke media en het huidige mediagebruik van jonge mensen te hebben onderzocht, zeggen ze de krantenwereld vaarwel. Hun nieuwe online nieuwsproject Newsmonkey moet het nieuws radicaal veranderen. Met een handvol journalisten willen ze de journalistiek nieuw leven inblazen. Gratis en gericht op sociale media.

Hoewel Van Waeyenberge het op de voorstelling van het nieuwe onlineproject zachtjes ontkent, heeft Newsmonkey nog het meest weg van het Amerikaanse Buzzfeed. Deze nieuwsdienst heeft de sociale media als uitgangspunt voor zijn journalistiek. Het publiek dat artikels leest, moet die artikels ook zo veel mogelijk verspreiden via zijn facebook-, twitter- of ander onlineaccount. De meest gedeelde stukken komen automatisch hoger op de site.

Buzzfeed wisselt de ‘inhoudelijke’ journalistiek af met luchtige artikels zoals lijsten van grappige feiten, gekke filmpjes van huisdieren en serieus nieuws dat op een leutige manier gebracht wordt. Een artikel over de problematische vrouwenrechten in een aantal Arabische landen, wordt op Buzzfeed ‘The 22 Arab states where it’s hardest to be a women’. Wat volgt is echter geen omstandige analyse van de situatie in de 22 landen, maar 22 foto’s met daaronder telkens een paar zinnen uitleg die de plek in de lijst verantwoorden. Makkelijk leesbaar en geschikt voor sociale media, maar van journalistiek als waakhond en katalysator van een democratisch publiek debat is nauwelijks sprake.

Uit het boek dat Wouter Verschelden dit jaar schreef, parallel met zijn Panorama-reportage Stop de persen, blijkt een zekere minzaamheid voor de traditionele media die maar niet mee willen in de digitale revolutie. Hij ging op bezoek bij verschillende kranten en online nieuwsdiensten en onderzocht hun strategie om te overleven in dit digitale tijdperk. Dat hij nu zelf met een nieuwssite à la Buzzfeed op de proppen komt, zet zijn reportage en zijn boek in een nieuw licht.

Digitale wereld kent geen grenzen

“Het onderscheid tussen kwaliteitspers en populaire pers is kunstmatig en bestaat eigenlijk niet meer”, horen we Verschelden vertellen op Reyers laat. Dat geldt alvast op Buzzfeed en vanaf december – wanneer de site in de lucht gaat – ook voor Newsmonkey, waar populaire artikels, journalistieke stukken en reclame door elkaar staan. Die reclame verschijnt echter niet op traditionele wijze via banners of takeovers, maar heeft dezelfde opbouw als veel eigen content van de website.

Buzzfeed moedigt adverteerders aan om hun reclame zo aan te bieden dat de gebruiker de advertentie zal delen via sociale media. Coca-cola, Nike en Toyota zijn, net als nog heel wat andere grote merken, partner van Buzzfeed. Zij krijgen dus de mogelijkheid om viraal te adverteren. Je krijgt dan titels als ‘The Coca-Cola happiness truck delivers happiness in unexpected ways’, maar ook ‘The ultimate soundtrack for a midnight run’. De eerste titel doet nog duidelijk vermoeden dat het stuk van Coca-Cola komt, maar wie vermoedt dat de tweede titel eigenlijk een publicatie van Nike is? Dat wordt pas duidelijk als we erop klikken en oplettend genoeg zijn om de schrijver op te merken. De grenzen tussen entertainment, nieuws en reclame op Buzzfeed worden zo bijzonder vaag.

De nadruk op de sociale media maakt van een share een heiligdom. Artikels worden niet langer geschreven met het oog op een klik, maar op een share. Daardoor veranderde de advertentiestrategie. Foto’s of koppen van artikels kunnen bovendien snel aangepast worden. Bij weinig respons, kan een pakkender titel wel eens meer bezoekers en delers opleveren. Op zich is een website als Buzzfeed een prima bron voor verstrooiing. Iemand die even wil ontspannen komt er zeker aan zijn trekken. Zodra het model echter toegepast wordt op journalistiek, ontstaat er een probleem.

Als het maar veel is

Buzzfeed gaat ervan uit dat een artikel dat veel gedeeld wordt, een artikel is dat mensen willen lezen. Een share staat gelijk aan waardering en wat mensen waarderen, daar moeten we hen meer van geven. De lezer wordt als het ware ingeschakeld als reclamebureau. Verschelden doet alsof dat wil zeggen dat “we allemaal een beetje hoofdredacteur worden” van het nieuws. Dat betekent dat de individuele lezer voor zijn inhoud afhankelijk is van de massa andere lezers, in plaats van één hoofdredacteur. Een veel gedeeld artikel wordt omhoog geduwd op de website. Dat gebeurde op Buzzfeed ook met het artikel ‘The 22 Arab states where it’s hardest to be a women’. Was dat echter omdat het een kwaliteitsvol stuk was, of juist omdat het dat niet was? De reacties onder het stuk laten weinig aan de twijfel over. Lezers klagen over het gebrek aan nuance, feitelijke onjuistheden en entocentrisme; een gebrek aan journalistiek en toch wordt het gedeeld.

De waardering van stukken staat dus niet centraal, viraal gaan is een doel op zich. Een share staat in de werkelijkheid niet gelijk aan positieve waardering, een niet-share is evenzeer niet gelijk aan een negatief oordeel. Het hele marketingmodel van Buzzfeed gaat hier echter wel van uit.

De focus op sociale media, lezers die zelf kunnen publiceren en een systeem waarin veel reageren, schrijven en delen statusverhogend werkt, is misschien echter de enige manier om een gratis nieuwssite op te zetten en hem gratis te houden. Verschelden ziet in de klassieke onlineredacties een stapel van gemiste kansen. Die redacties zijn nog altijd het ondergeschoven kindje van de kranten. De redacteurs krijgen er weinig ruimte voor hun eigen projecten en de tendens is om online-journalisten per klik te verlonen. Op internet wordt het leesgedrag van de nieuwsconsument zeer gedetailleerd duidelijk. Dat gaat voor de papieren krant natuurlijk niet op en werkt dus in het nadeel van de online journalistiek.

Internetfilosofie

Newsmonkey wil het internet juist gebruiken als ultieme troef. De filosofie van het internet is, volgens Verschelden, een filosofie van open beschikbare informatie voor iedereen met een internetverbinding. Zijn website mag dus niet verdwijnen achter een paywall. Nochtans bewijst de Franse nieuwswebsite Mediapart dat een paywall degelijker journalistiek oplevert dan de gratis Buzzfeed-formule, met de onthulling van de affaire-Bettencourt als hoogtepunt. Voor zo’n aanpak is het Newsmonkey-trio huiverig geweest, misschien wel met het lot van de Belgische nieuwssite Apache.be in het achterhoofd. Die probeerde hetzelfde te doen als Mediapart, maar kent niet het grote succes van de Franse grote broer.

Newsmonkey zal pas in december van start gaan. Het is dan ook nog afwachten hoe de website er precies zal uitzien en of hij zich onderscheidt van Buzzfeed. Tot dan verdient Newsmonkey het voordeel van de twijfel. Nieuwe media-initiatieven zijn meer dan welkom in Vlaanderen, zeker nu Corelio en Concentra zijn opgegaan in Het Mediahuis en er slechts twee grote pershuizen overblijven. Dat vinden duidelijk meer mensen; de donatieteller van Newsmonkey staat na een dag al op 690 en lijkt nog lang niet over zijn hoogtepunt. De kleine 700 investeerders legden al ruim 176.000 euro samen. Het publiek geeft Newsmonkey dus alvast een kans om zich te bewijzen. Het wordt vooral interessant om te zien hoe deze nieuwe speler de verhoudingen tussen advertenties, verstrooiing en hard nieuws zal invullen.