“Universiteiten moeten blijven excelleren”, zo zei Paul De Knop, rector van de Vrije Universiteit Brussel, in zijn toespraak ter ere van de academische opening op 24 september. Drie dagen later, op 27 september, keurde de Vlaamse regering principieel het voorontwerp van het Vereenvoudigingsdecreet goed. Hieruit is op te maken dat de boodschap van de rector strikt geïnterpreteerd dient te worden: op ‘studenten’ doelde hij niet. In het nieuwe Vereenvoudigingsdecreet staat immers dat studenten, eens zij hun creditbewijs hebben behaald, geen recht meer hebben op een tweede examenkans.
Mochten de bewuste bepalingen standhouden tot het einde van het wetgevende proces, dan zou er abrupt een einde komen aan de stelselmatige ontsluiting van het studentenrecht op een onvoorwaardelijke tweede examenkans.
Gij zult niet verzaken
Op dit moment heeft elke student recht op twee examenkansen per academiejaar en per vak, tenzij dat bijvoorbeeld een stage is: dan kan het aantal kansen beperkt blijven tot één. Dat bepaalt het zogenoemde Flexibiliseringsdecreet. In datzelfde decreet staat er voorts, in eerder cryptische omschrijvingen: “Een student kan niet verzaken aan een creditbewijs.” Instellingen zijn deze twee regels dan ook op verschillende manieren gaan interpreteren.
De Raad van State sprak hierover op 30 december 2010 een belangrijk arrest uit. Volgens de Raad van State moest die laatste regel geïnterpreteerd worden ter bescherming van de student. Hij kan er dus afstand van doen en toch voor een tweede examenkans gaan hoewel hij al geslaagd is voor dat vak. De UGent, de universiteit die dit beroep bij de Raad van State had ingediend – nota bene tegen de toenmalige voorzitter van de eigen Gentse Studentenraad – kreeg ongelijk.
Wat nu gedaan?
In onderwijskringen deed die uitspraak heel wat stof opwaaien. De KU Leuven, en in haar kielzog andere Leuvense hogescholen-associatiepartners, greep dit arrest aan om haar onderwijs- en examenreglement aan te passen. Voortaan kan de Leuvense student om een tweede examenkans vragen voor een geslaagd vak. De vernieuwing zit ‘m erin dat als hij in tweede zit buist, hij toch zijn eerste resultaat behoudt. Slaagt hij wel maar boekt hij een slechter resultaat dan in eerste zit, dan krijgt hij evenwel het mindere resultaat van de tweede zittijd achter zijn naam. Op die manier zal hij dus nooit ‘verzaken’ aan zijn creditbewijs: zelfs als hij bijvoorbeeld niet komt opdagen op zijn tweede examenmoment, dan nog blijft hij geslaagd voor dat vak.
Toon Boon, adviseur academische wetgeving van de KU Leuven, legt uit: “Onze procedure is inderdaad het gevolg van die uitspraak van de Raad van State. Vóór die uitspraak had je enerzijds het Financieringsdecreet dat ervoor zorgde dat het behalen van een creditbewijs definitief is, en dat ook zo in het Flexibiliseringsdecreet invoerde. De ratio hierachter is dat de decreetgever wilde voorkomen dat studenten kunnen terugkomen op hun verworven creditbewijzen; die creditbewijzen vormen immers de basis van het financieringsdecreet. Op die manier wilde men verhinderen dat instellingen studenten zouden aanmoedigen om hun verworven creditbewijs te hernemen, want zo zouden die instellingen tweemaal financiering binnenhalen. Anderzijds was er die andere bepaling in het Flexibiliseringsdecreet, die de student twee examenkansen per academiejaar garandeert.”
Boon gaat verder: “De Raad van State heeft toen in zijn arrest de interpretatie van de Raad voor Betwistingen inzake Studievoortgangsbeslissing gevolgd en deze twee regels met elkaar proberen te rijmen. Over de academiejaren heen blijft het de regel dat een verworven creditbewijs definitief vaststaat, en daar kunnen studenten niet aan ‘verzaken’. Binnen éénzelfde academiejaar geldt dan weer de regel van twee kansen per academiejaar: de student behoudt zijn creditbewijs, maar heeft wel een kans om zijn cijfer binnen dat academiejaar te verhogen.”
Toch zijn er andere instellingen, waaronder de UGent en de Universiteit Antwerpen (UA), die net het omgekeerde beleid voeren: zij verbieden zo’n tweede examenkans. UGent en UA doen dat zelfs expliciet. Zo gaan zij regelrecht in tegen de rechtspraak van de Raad voor Betwistingen én de Raad van State.
Natuurlijk was het slechts een kwestie van tijd vooraleer er opnieuw een student via de juridische weg zijn recht op twee examenkansen zou willen afdwingen. In september 2012 was het dan zover. Een UA-student Wiskunde die in eerste zit met onderscheiding geslaagd werd verklaard voor zijn bachelor, wilde alsnog zijn tweede examenkans benutten. Op 21 september 2012 besliste de Raad voor Betwistingen, andermaal, in het voordeel van de student.
Misschien was de situatie vandaag heel wat helderder als de Raad van State hier zijn zegje over had mogen doen. Want ook in deze zaak ging de universiteit in hoger beroep, maar dat was niet-ontvankelijk.
“Hoe dan ook wegen administratieve lasten niet op tegen de belangen van de student.”
De decretale mokerslag?
Voor de Vlaamse student bleef de situatie in de tussentijd onduidelijk, daar waar een onvoorwaardelijke herkansing in Nederland veel meer ingeburgerd is. Aan de KU Leuven was het pad naar een tweede examenkans duidelijk uitgetekend, terwijl studenten aan de UGent, UA en VUB een eventuele hogere graad van verdienste door de neus geboord zagen omdat hun instellingen angstvallig bleven vasthouden aan hun oude vertrouwde onderwijs- en examenreglement. Zo vormden zich in de feiten twee tegenstellingen: enerzijds de afwijkende regelgevingen tussen de universiteiten en hogescholen onderling, anderzijds de wet en de rechtspraak tegenover de onderwijs- en examenreglementen van heel wat universiteiten en hogescholen.
Het was andermaal een septembermaand die het tijdsbestek vormde voor een nieuwe ontwikkeling. Minister van Onderwijs Pascal Smet (Sp.a) en de Vlaamse regering hebben immers het Onderwijsdecreet XXIV op tafel liggen, of in mensentaal: het Vereenvoudigingsdecreet. Dit decreet moet enkele complexe procedures en instanties van hogeronderwijsinstellingen, welja, vereenvoudigen. Een van de ingrepen bestaat erin om een tweede examenkans enkel voor te behouden voor studenten die gebuisd of gedelibereerd zijn voor een welbepaald vak. Zij die geslaagd zijn, hebben pech.
In de memorie van toelichting bij het voorontwerp van dit decreet, doet de Vlaamse Regering haar drijfveren uit de doeken: “Deze aanpassing creëert eenvormigheid in de reglementen van de instellingen waardoor meer rechtszekerheid en gelijkheid tussen studenten ontstaat. Dit leidt ook tot een vermindering van de lasten doordat niet telkens in een tweede examenkans moet voorzien worden voor geslaagde studenten.”
Sabe De Graef, ondervoorzitter van de Vlaamse Vereniging voor Studenten (VVS) en bevoegd voor Onderwijs, heeft zo haar bedenkingen: “Die alinea in de memorie van toelichting kan inderdaad beschouwd worden als een zeer rigide bepaling, waarin de bescherming van de student niet meer centraal staat. Het gaat wel om een voorontwerp, en dus nog niet om definitieve bepalingen. We hopen dan ook, en rekenen er op, dat het uiteindelijke decreet het resultaat zal zijn van vruchtbare onderhandelingen met alle partners. Hoe dan ook wegen administratieve lasten niet op tegen de belangen van de student.”
De verdere onderhandelingen rond het Vereenvoudigingsdecreet zullen in de schoot van de Vlaamse Onderwijsraad (Vlor) verlopen. VVS zal daar ook aan tafel zitten, weet De Graef: “Het is voor VVS belangrijk dat dit wordt meegenomen in de verdere behandeling van het decreet, waarvan de eerste vergaderingen gepland staan vanaf 15 oktober. We zetelen daarin als volwaardig onderhandelaar, en zullen dit zeker aankaarten.”
Universiteiten en hogescholen hebben inderdaad liever niet dat studenten herkansen voor een examen waarvoor ze al geslaagd waren in eerste zit. De belangrijkste bezwaren van de instellingen zijn de extra administratie van de procedure om zo’n herkansing aan te vragen en de vrees dat studenten massaal hun tweede examenkans willen benutten, wat een overbelasting van de examenroosters en -organisatie zou kunnen veroorzaken. Nochtans is het aantal studenten aan de KU Leuven gebruikmaakt van hun recht op herkansing “heel beperkt”, zo werd de redactie gemeld. Het merendeel van de studenten zou er ook niet van op de hoogte zijn.
0 Comment