“Als we willen breken met een toestand van onderwerping die alleen geoorloofde nepconflicten toelaat binnen de grenzen die door de autoriteiten en de macht zijn bepaald en die niets veranderen aan de fundamentele machtsverhoudingen, dan is geweld (reëel of als dreigement) onvermijdelijk.” ULB-historica Anne Morelli laat geen twijfel bestaan over de bedoeling haar nieuwste werk: geweld in ere herstellen.
Door Sandro Gonzàlez-Maseda
In Rebellen – Van de Galliërs tot Indignados illustreren specialisten in hun respectievelijk tijdsvak de verwezenlijkingen van subversies, netjes chronologisch en thematisch gerangschikt. Veertien gevestigde historici, waaronder voormalig VUB-rector Els Witte focussen op wat protest ons hier heeft opgeleverd. Buiten een dijk van een inleiding door redacteur Anne Morelli is er ook nog de epiloog van Thomas Blommaert die we nog kennen van Ik was nog nooit in Zelzate geweest.
Rebellen begint traag voor wie geen fan is van klassieke geschiedenis. De opstanden ten tijde van de Romeinen dienden vooral om lokale autonomie af te dwingen en hadden niet zozeer een sociaal karakter. In de middeleeuwen kwam daar verandering in. Zowel op het platteland als in de steden kwam het volk in opstand door de veranderende sociale verhoudingen. Hoewel de boeren in principe onderaan de sociale ladder stonden, vonden ze toch manieren hun situatie te verbeteren. Onder meer Michel de Waha kan met behulp van een knap staaltje historische kritiek duiden hoe dit werkte.
Verder in het boek en recenter in de geschiedenis vinden we de religieuze opstanden in onze contreien. Politiek en religie waren toen en zijn nog steeds verweven. Een gedetailleerde uitleg van de gebeurtenissen vanaf de zestiende eeuw levert over die verstrengeling toch een genuanceerder beeld op.
De laatste twee delen zijn veruit het interessantst. Els Witte bijt de spits af met het verhaal achter de Belgische Revolutie van 1830. Verder in het boek leren we onder meer over de subversieve bourgeoisie, over hoe de Koningskwestie het land verdeelde en over de anarchistische syndicaten en hoe hun invloed tot in Brussel reikte. Als Bart De Wever in die tijd de koning had ontvangen met Venetiaanse leeuwtjes op zijn das, dan zou hij vast en zeker minder bijval van de Vlaming hebben gekregen.
De interessantste bijdrage staat misschien wel op naam van Francine Bolle. Ze beschrijft de befaamde staking tegen de vakbonden in 1932. Tijdens het sociaal overleg waren de vakbonden namelijk gedwongen in te stemmen met een loonmatiging. Als ze dat niet deden, dreigden ze hun pas verworven methode van overleg in plaats van confrontatie te hypothekeren. Na het collectief ontslag van 484 mijnwerkers besloten de arbeiders zonder de steun van de vakbond om toch te gaan staken. “Volledig in lijn met de houding die ze de tijdens elke naoorlogse crisisperiode aannamen, staken de meeste vakbondsleiders – ondanks het feit dat ze al maandenlang over nauwelijks iets anders onderhandelden dan sociale achteruitgang – ook vanaf het begin van de jaren 1930 de loftrompet over het bewaren van de overlegmechanismen die tijdens de periode van economische groei in het leven waren geroepen”
De staking werd een onverhoopt succes dat zich als een lopend vuurtje verspreidde. De gehele Borinage en Charleroi werden bezet door de stakers en uiteindelijk werd het leger ingeschakeld om de rust te herstellen. De mijnwerkers hadden zich als een blok georganiseerd. Vrouwen en kinderen namen deel aan het protest, die eersten speelden daar zelfs een belangrijke rol in en het sociaal overleg kon weer van voor af aan beginnen.
Het taalgebruik in Rebellen is erg academisch. Dat is jammer, omdat de modale lezer wel eens zou durven afhaken. Zeker wanneer men de bedoeling van het boek in het achterhoofd houdt, was het misschien niet slecht geweest om iets toegankelijker te schrijven. Anderzijds kan het werk steunen op stevig gefundeerde bijdragen en is er plaats voor de nodige nuance. Rebellen is hoe dan een ook een must-read voor iedereen die meer wil weten over de geschiedenis van België of over sociale geschiedenis in het algemeen.
Rebellen, van Galliërs tot Indignados is verscheen bij Epo.
Prijs: € 24.90
0 Comment