Door Justine Moonens, ROBIN (Rood Beest in Nood)
De VUB-vos, wie kent hem niet? Menig student hoopt hem wel eens te zien. Helaas is niet iedereen zo gek op vossen. Getuige hiervan is de uitbreiding van de jacht op de vos of beter gezegd de bijzondere bejaging die sinds vorig jaar van toepassing is. Maar is daar wel een gegronde reden voor?
Nadat hij jaren afwezig is geweest, hebben we eindelijk weer de kans om in Vlaanderen en Brussel een vos tegen het lijf te lopen. De vos was hier namelijk ooit bijna uitgestorven. Dankzij strengere jachtwetten en een succesvolle orale inentingscampagne tegen hondsdolheid is hij sinds de jaren ’90 aan een revival bezig.
Niet iedereen is hier echter van gediend. Vaak wordt de vos als een probleemdier beschouwd. Sommige belangengroepen, zoals de jachtlobby, zijn al jaren vragende partij om het hele jaar door op vossen te mogen jagen. Ook pluimveehouders zijn meestal niet opgezet met het grotere aantal vossen. Milieu-organisaties zoals Natuurpunt en Vogelbescherming Vlaanderen ijveren daarentegen al jaren voor de waardering voor de rol van de vos in het ecosysteem en hebben al vaak de argumenten tegen vossenjacht belicht. Ook uit wetenschappelijke hoek komt steeds meer weerstand tegen de jacht als vorm van natuurbeheer.
Vossenjacht is zelfs verheven tot een symbooldossier inzake politieke en wetenschappelijke incorrectheid. Ondanks wetenschappelijke bewijzen die staven dat vossenjacht niet tot minder vossen leidt en onnodig is, heeft Vlaams minister van Leefmilieu, Natuur en Cultuur Joke Schauvliege beslist om de bijzondere bejaging toch in te voeren. Dit is een jachtvorm die met als doel de schade aan eigendommen (zoals pluimvee, nvdr.) te voorkomen. Bijzondere bejaging valt niet onder de gewone jacht en houdt in dat men ook mag jagen buiten het jachtseizoen, mits er gepaste maatregelen zijn genomen binnen vijfhonderd meter van het perceel waar er schade verwacht wordt. Deze voorwaarden zijn er zogezegd om de vos niet vogelvrij te verklaren. Ondanks de schaarse open ruimte in Vlaanderen, is het wel duidelijk dat de vos in veel gebieden zeer makkelijk bejaagbaar wordt.
De situatie voor de vos dreigt nog benarder te worden als het voorstel van het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) voor het jachtsopeningsbesluit 2013-2018 van de jachtverenigingen erdoor komt. Zij stellen voor om de vos bijna het hele jaar door bejaagbaar te maken met een gewone jachtperiode van 1 oktober tot en met 14 februari en een bijzondere jacht gedurende de rest van het jaar, met uitzondering van 15 maart tot 15 mei.
Heeft vossenjacht nut?
Ondanks dat er elk jaar meer vossen worden geschoten, blijkt uit onderzoek van het INBO (Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek) dat er niet minder vossen voorkomen. Dit fenomeen noemt men het snoei-geeft-bloei-principe. Door de verminderde concurrentie door het afschot gaan de overlevende vossen maximaal investeren in de voorplanting. Zowel het aantal als de grootte van de worpen gaat hierdoor omhoog. Het totaal aantal vossen neemt dus niet af. In normale omstandigheden krijgen vossen drie tot vier jongen, wanneer de populatie bejaagd en verstoord wordt krijgen ze er zes à zeven.
In natuurlijke omstandigheden kan een vos wel tien jaar oud worden. In Vlaanderen is dat echter zelden het geval. Nu schiet men jaarlijks ongeveer eenderde van de populatie vossen. Hierdoor worden er maar heel weinig vossen ouder dan twee jaar. Deze onnatuurlijke leeftijdspiramide houdt ook gevaren in voor de volksgezondheid. Aangezien jacht zorgt voor veel jonge dieren in de populatie, moeten deze ook allemaal op zoek naar een territorium, waarvoor grote afstanden worden afgelegd. Hierdoor heeft bijvoorbeeld de vossenlintworm meer kans om zich te verspreiden. Als de populatie vooral bestaat uit oudere dieren die niet wegtrekken omdat ze al een vast territorium veroverd hebben, dan is er veel minder kans dat een ziekte verspreid wordt. De vos heeft bovendien een belangrijke ecologische functie als toppredator. Daarom hebben ze geen natuurlijke vijanden. Dat wil zeggen dat de populatie vossen in de natuur niet gereguleerd wordt door een andere predator, maar dat er een zelfregulerend effect optreedt. De populatiegrootte wordt voornamelijk bepaald door het voedselaanbod en de territoriumgrootte.
Door zijn rol als toppredator maakt Reinaert zich niet geliefd bij jagers, hij is namelijk een rechtstreekse concurrent van hen. Op zijn menu staan konijn, fazant, patrijs, … Soorten die ook geliefd zijn als jachtwild. De ‘schade’ die vossen aan het jachtwild veroorzaken, wordt door jachtgroeperingen vaak als reden aangehaald om het afschot te verhogen. Maar is de jacht op deze soorten dan wel echt nodig? Is het niet verstandiger om het beheer van deze soorten over te laten aan toppredatoren zoals de vos?
Een ander argument tegen de bijzondere bejaging is dat deze geen rechtsgrond heeft. Bijzondere bejaging op de vos is toegestaan op percelen op vijfhonderd meter van de plaats waar schade verwacht wordt. Het jachtdecreet van 24 juli 1991 bevat echter geen rechtsgrond voor dreigende schade, enkel voor bestrijding in geval van toegebrachte schade (art. 22. van het Jachtdecreet). Vogelbescherming Vlaanderen heeft dan ook bij de Raad van State een verzoekschrift tot nietigverklaring van deze bepaling ingediend.
Het is duidelijk dat de bejaging van de vos in Vlaanderen maar één doel heeft: het plezier van de jagers, en daarvoor moet alle concurrentie worden uitgeschakeld. Alle andere argumenten gaan niet op. Van een vossenplaag is geen sprake en pluimveehouders kunnen probleemloos hun geliefde dieren beschermen door hun dieren in een eenvoudig nachthok te plaatsen of voldoende hoge en deels ingegraven omheiningen te plaatsen.
Wetenschap in het beleid
Het is te hopen dat het nieuwe jachtopeningsbesluit dat op 1 juli van kracht gaat op gefundeerde wetenschappelijke argumenten is gebaseerd en dat lobbywerk door de jachtverenigingen niet al te veel sporen nalaat. Het kan niet zo zijn dat de politiek de wetenschap naast zich neerlegt. Niet enkel de vos dreigt het slachtoffer te worden van dit onwetenschappelijk bestuur van de Vlaamse regering, ook soorten als de steenmarter, wintertaling, meerkoet en zelfs de zeldzame watersnip, die als ernstig bedreigd genoteerd staat, staan op de rode lijst. Ter gelegenheid van het nieuwe jachtsopeningsbesluit heeft Hubertus Vereniging Vlaanderen het voorstel ingediend om deze soorten opnieuw te bejagen. Alweer is hier geen enkel wetenschappelijk motief voor te vinden.
0 Comment