Naar aanleiding van een brutale verkrachting van een HUB-student, stelde Kathleen Cools het plots kort maar krachtig: “Is het een kwestie van cultuur dat de allochtone gemeenschap (man verkleed als vrouw) zich hier aan stoort?” De Terzake-studio toonde zich plots een verhelderend baken, een lichtpunt in een verward debat. Een extreem geval van geweld van enkelen, werd plots symbool voor een breder maatschappelijk onbehagen. De problematiek werd gereduceerd tot een kwestie van cultuur en een zoveelste teken aan de wand dat er iets mis is met Brussel, en dan specifiek met haar onderklasse. De (blanke) middenklasse kijkt al een lange tijd met enige weerzin naar ’s lands hoofdstad en deze verhalen bevestigen dan ook enkel de vooroordelen. De reacties erop zijn echter sprekend voor de houding die men aanneemt tegenover de complexe problematiek waartegenover Brussel staat, en met welk onbegrip de hoofdstad te kampen heeft.
Toen Bleri Lleshi, politiek filosoof, liet optekenen dat hij de sociale achterstelling in Brusselse wijken, de jeugdwerkloosheid en de ongelijkheid binnen het onderwijs als belangrijke maatschappelijke factoren beschouwde die verklarend konden zijn voor de manier waarop een omgeving ontstaat waarin jongeren kunnen ontsporen, lokte hij een Twitterstorm in een glas water uit. Een verklaring trachten te schetsen blijkt voor velen hetzelfde te zijn als de daden vergoelijken. Zorgwekkend dat hier een samenleving aan het woord blijkt die meer geïnteresseerd is in bestraffen dan in het remediëren van wantoestanden.
Interessanter waren echter enkele andere reacties. Zo was daar Linda De Win, iemand die toch al eens in de hoofdstad komt. Zij deelde op Twitter mee dat ze het Martelarenplein toch niet als een achtergestelde buurt zag. Ze viel van een spreekwoordelijke stoel, maar leek hierbij wel de mentaliteit van de pendelende Vlaming te onderstrepen. De buurt rond het Martelarenplein is geen achtergestelde buurt, het is echter wel een buurt die er na sluitingstijd volledig verlaten bij ligt. Het probleem ligt hier niet bij de sociale status van de buurt, maar bij het gebrek aan sociale controle. De erfenis van Vanden Boeynants en konsoorten moet gelukkig zijn plaats op de beklaagdenbank niet innemen. Dat dit wordt aangehaald toont echter weer hoe vaak het debat over Brussel wordt gevoerd door zij die slechts en passant bekend zijn met de hoofdstad.
In een golf van verontwaardiging doken ’s lands iconoclasten ook weer op. Zij die de politiek correcte consensus wilden doorbreken en de zaken stellen als ze zijn. In De Standaard was er een hallucinante column van Veerle Beele, die ze afsloot met de boodschap dat ze haar zoon, als deze in Brussel uitging, zou blijven aanmoedigen om waakzaam en streetwise te blijven, en voegde daaraan toe: “Of dat nu politiek correct is of niet.” Over welke politieke correctheid mevrouw Beele het exact heeft, is moeilijk uit te maken. Els De Pauw wist in De Morgen dan weer op te roepen tot actie. Waaruit die actie dan moet bestaan? Een omvattend plan om een maatschappelijke problematiek in zijn juiste context te schetsen? Een plan om verwaarloosde wijken terug op te waarderen? Een actie om de verschillende Brusselse bevolkingsgroepen met elkaar in contact te brengen? Neen, mevrouw De Pauw eiste dat we met z’n allen met naaldhakken aan en lippenstift op door de wijken van het rapaille zouden gaan marcheren. Wat dergelijke actie exact moet bewerkstelligen buiten een misplaatst moreel superioriteitsgevoel voeden, daar hebben we het raden naar.
De verontwaardiging van de blanke middenklasse lijkt zich in niet veel meer te vertalen dan een oproep tot een ludieke betoging. We zullen dat allochtone crapuul wel eens een lesje leren. Voorwaarts kameraden, pruik op en verstand op nul! Het moedig benoemen van de daders, een grootse overwinning voor geplaagde, gemarginaliseerde groepen. Als we ergens in uitblinken, is het wel elke manifestatie in een dorpsfeest omtoveren, en dat dreigt ook hier weer te gebeuren. Over de oorzaken moeten we het niet hebben, want die zijn bekend. De daders straffen en een maatschappelijke eensgezindheid bevorderen, daar liggen de prioriteiten.
In het teken van het franc-parler dat wordt aangemoedigd door commentatoren allerhande, ben ik echter wel bereid om hier even neer te pennen wat problematisch is. Wanneer er gesproken wordt over “de problemen benoemen” en “niet politiek correct zijn”, is dit eigenlijk een omweg voor de, voornamelijk blanke, middenklasse om hun maatschappelijk onbehagen te uiten. Een onbehagen dat geaccentueerd wordt door racistische en xenofobe overtonen, een wantrouwen tegenover de bevolkingsgroepen die de middenklasse (nog) niet vervoegd hebben. De erfgenamen van Oswald Spengler jammeren over de ondergang van het Avondland, zoals zovelen van hun voorgangers de afgelopen 100 jaar. In dit opzicht is dit een beeldenstorm in een glas water. Het enige beeld dat bestormd wordt, is er één dat uitgevonden is door zij die zich haast pathologisch in een slachtofferrol wensen te wentelen. Dat er problemen zijn, ontkent niemand, maar we gaan ze niet oplossen door onbestaande politiek correcte muren te slopen.
Het heeft weinig zin om telkens te affirmeren hoeveel hoger men op de morele ladder staat dan de homohaters, criminelen en extremisten. Het herhalen van de eigen morele superioriteit wordt hierbij gebruikt als vrijbrief om kritische reflectie over ons maatschappelijk model af te houden. Wil men werkelijk bijdragen aan ons samenlevingsmodel, dan moeten de culturele mantra’s als eenheidsverklaring worden opgeborgen en de Brusselse, Belgische en Europese realiteit in al zijn facetten aan bod komen. Brussel bestaat niet in een vacuüm, en tot nader order kunnen we onze ongewensten nog niet ver van de middenstand, in een of andere banlieu, afzonderen. Het trieste feit blijft dat individuele schanddaden in België in 2012 enkel nog lijken te dienen om de bestaande karikatuur te bevestigen. In dat opzicht is Brussel, in tegenstelling tot wat Bruno De Lille beweert, wél de Far West. Want net als de Far West beantwoordt Brussel in de realiteit nog amper aan het beeld dat er van geschetst wordt.
0 Comment