Er breken beslissende maanden aan voor ACTA (Anti-Counterfeiting Trade Agreement). Dit handelsakkoord heeft de voorbije maanden al heel wat stof doen opwaaien (zie het interview met Erik Jossefson in de Moeial, Maart 2012), en leidde tot demonstraties en protestacties over heel Europa. Op 28 maart organiseerde de Groene fractie van het Europese Parlement een conferentie rond ‘Data Freedom’. Op deze conferentie stonden lezingen over open standaarden (data-formaten die zich in het publieke domein bevinden, nvdr. ) en auteursrechtenhervorming centraal. De Moeial sprak naar aanleiding van deze conferentie met twee Europese Parlementairen over open standaarden, auteursrechten en ACTA. Christian Engström, die voor de Zweedse Piratenpartij in het Parlement zetelt en Judith Sargentini, europarlementariër van het Nederlandse GroenLinks.
d.M.Waarom zijn open standaarden zo belangrijk voor de publieke sector, specifiek op het niveau van de Europese Unie?
Christian Engström: Om heel wat verschillende redenen. Heel wat informatie die de overheid verzamelt over zijn burgers moet iemands hele leven meegaan, of zelfs langer, als je kijkt naar bijvoorbeeld eigendomsaktes. Zulke informatie moet haast tot in de eeuwigheid leesbaar blijven. Met dataformaten van privébedrijven is er geen garantie dat ze in de toekomst nog leesbaar blijven. Het zou enorm vervelend zijn als je over twintig jaar naar het ziekenhuis zou moeten gaan en je medische informatie niet meer leesbaar blijkt omdat het bedrijf dat de software voorzag ondertussen failliet is gegaan. Dit is uiteraard zo voor zowat alle informatie, maar het belang verdubbelt wanneer we het over overheidsarchieven hebben.
© Stéphanie Romans, De MoeialHiernaast is er ook een democratische overweging die we moeten maken. Burgers moeten de mogelijkheid hebben om de documenten die door de overheid worden bijgehouden te kunnen lezen, zonder dat ze hiervoor bepaalde uitgaven moeten doen bij privébedrijven.
Heeft het maatschappelijke middenveld voldoende invloed op de wetgeving ter zake?
Spijtig genoeg niet. De input vanuit dat maatschappelijk middenveld is enorm belangrijk. We zien dit momenteel als we kijken naar de gebeurtenissen rond ACTA. Het feit dat burgers betrokken kunnen raken maakt een enorm verschil. Wanneer het echter aankomt op veranderingen op het niveau van de Europese Unie, is er een enorm onevenwicht. Commerciële lobbyisten voor grote bedrijven hebben haast ongelimiteerde fondsen. Voor hen is het lobbywerk een goedbetaalde job en ze kunnen het zich dus permitteren om, met een glimlach op het gezicht, door te blijven lobbyen. Aan de andere kant, als je het hebt over activisten en burgers: zij moeten heel wat tijd en geld opofferen om hun stem te doen gelden. Hierdoor krijgt de EU onevenwichtige input.
Onlangs werd het Europese Burgerinitiatief (EBI) voorgesteld, met het doel om meer democratische inspraak mogelijk te maken vanuit de bevolking door middel van petities. Zal dit een effect hebben op de huidige situatie?
Ik denk het niet echt. We hebben immers al een comité voor petities in het Europese Parlement. Dit comité is er altijd al geweest. Het is altijd mogelijk geweest om petities van burgers in te dienen. Het EBI is volgens mij eerder een propagandatruc om te doen alsof het Verdrag van Lissabon iets voor het democratische gehalte van de Europese Unie doet. In de praktijk blijkt echter dat de regels voor het indienen van petities enorm complex zijn en men aan heel wat voorwaarden moet voldoen om zelfs maar te kunnen beginnen met het inzamelen van namen. Volgens mij is dit initiatief zinloos. Als er een probleem is, waarover je een miljoen handtekening kan inzamelen, kan je ze beter gewoon inzamelen en indienen. Dat is voldoende om impact te hebben. Het EBI is op zich niet bindend, het blijft eerder een mechanisme om petities in te zamelen en om zo aandacht te creëren voor een specifieke problematiek.
Voor u is dit dus eerder het opkalefateren van een bestaand systeem dan een nieuwe beleidsmaatregel voor een democratischer Europa?
Het enige werkelijke verschil met vroeger is dat de Commissie nu verplicht is om een petitie te overwegen. Als de Commissie enkel de petitie bekijkt en deze verder negeert, heeft ze haar verplichting vervuld. Ze heeft dan de petitie overwogen en dat is voldoende. Vanuit een politiek perspectief is er geen werkelijk verschil met een normale petitie.
Rond ACTA zijn er de laatste maanden heel wat demonstraties geweest, ontsproten uit het maatschappelijk middenveld. Het internationaal handelscomité (IHC) heeft beslist om ACTA direct aan het Europese Parlement voor te stellen, en niet, zoals de Europese Commissie besliste, eerst door te verwijzen naar het Europese Hof van Justitie. De Groenen hebben zich onthouden bij de stemming, maar waren wel voor een onmiddellijke stemming. Kan u dit verder toelichten?
Wij vragen al jaren om ACTA door te verwijzen naar het Europese Hof van Justitie, gezien het ofwel een directe inbreuk betekent op de fundamentele rechten van de Europese burger, of op zijn minst een randgeval is. De mening van het Europese Hof van Justitie hierover krijgen zou inderdaad handig zijn. Dat gezegd zijnde, dat geldt enkel voor leden van het Parlement die mogelijk voor ACTA zouden kunnen stemmen. In mijn geval is dit eerder een bijzaak, gezien ik altijd tegen zal stemmen, onafhankelijk van wat de uitspraak van het Hof is, omdat het een slecht akkoord is. Het is mogelijk dat het legaal is, maar het blijft een slecht idee.
Denkt u dat het Europese Parlement ACTA zal afwijzen, zoals het er nu voor staat?
Als u me dit in januari had gevraagd, had ik gezegd: “We doen wat we kunnen, maar het ziet er niet goed uit, ACTA zal waarschijnlijk geratificeerd worden.” Nu echter, met het enorme protest dat we over heel Europa hebben gezien, is alles volledig veranderd. Ik denk dat we een zeer goede kans hebben om ACTA tegen te houden. Uiteraard, gegeven dat de burgers blijven protesteren tegen het akkoord. De Commissie had gehoopt iets te kunnen doen zodat de burgers ACTA zouden vergeten. Ik denk niet dat dit zal gebeuren. Mocht dat zo zijn, dan zitten we weer in de problemen. Maar zolang er algemene interesse is voor het onderwerp, hebben we een kans. Het lijkt er nu op dat alles beslist zal worden voor de zomer, maar dat kan natuurlijk elke moment nog veranderen.
Erik Josefsson heeft in een vorig interview ACTA omschreven als een cruciaal moment voor de democratie in Europa. Deelt u deze mening? Kan ACTA de manier waarop we democratie in Europa zien, de manier waarop Europa met de burger omgaat, veranderen?
Allereerst zou ik willen stellen dat de inhoud van ACTA nauw verbonden is met democratie. Het heeft te maken met de bescherming van fundamentele rechten zoals het recht op een eerlijk proces, het recht op privacy en het recht op vrijheid van informatie – de artikels 6, 8 en 10 van het Europese Verdrag voor de Rechten van de Mens.
© Stéphanie Romans, De MoeialHet is echter ook belangrijk voor activisme op een grotere schaal. Ikzelf was vroeger programmeur en ondernemer. Ik ben zeer toevallig in de politiek beland door het ‘software patent directive’ in 2004. Dat was uiteraard een zeer gespecialiseerde materie, en het was dan ook niet makkelijk om hier aandacht voor te krijgen. We zagen echter wel, met het Telecompakket in 2009, dat wanneer burgers zich begonnen in te zetten en te interesseren in de zaak, er dingen konden worden veranderd. Via een amendement konden we de overwinning behalen.
Momenteel zien we hetzelfde met ACTA, maar met een breder publiek. Dit is volgens mij ook de beste manier om geïnteresseerd te raken in de Europese politiek. Wanneer je het van ver bekijkt, is het zeer grijs, onbegrijpbaar en ongelooflijk saai. Wanneer je echter een bepaald dossier begint te volgen, op het niveau van de amendementen via de verschillende comités, dan wordt het een fascinerend spel. Dan wordt het interessant.
“Ik denk dat we een zeer goede kans hebben om ACTA tegen te houden.”
ACTA kan dus een soort breekpunt zijn voor publieke interesse?
Ik denk van wel. Ik hoop dat dit activisme het Europees beleid ten goede komt. Activisten, die in 2009 actief werden bij het Telecompakket, zijn grotendeels ook actief binnen het ACTA-debat. Tegelijkertijd zijn er nu nieuwe mensen die actief worden. Hopelijk kan hier verder op gebouwd worden, en krijgen we zo meer mensen die begrijpen wat het betekent om een activist te zijn, hoe het werkt. Op lange termijn kan dat enkel een gezond effect hebben op onze democratie.
U bent Europees Parlementslid voor de Piratenpartij. Heeft de aanwezigheid van de Piratenpartij in het Europees Parlement een invloed gehad op de manier waarop deze dossiers behandeld worden?
Ik denk inderdaad dat we een impact hebben gehad. Aan de ene kant zijn we uiteraard slechts twee mensen op een totaal van 754. Dat is 0,2% van het totaal. Aan de andere kant ben ik hier al bijna drie jaar, en ik durf stellen dat onze aanwezigheid een rol van betekenis speelt. Toen er druk van buitenaf was over zaken als het Telecompakket, kon ik van binnenuit werken. Ik kon dan aan andere leden van het parlement uitleggen wat deze mensen ‘van het internet’ nu eigenlijk wensten. Die combinatie was zeer interessant en ik denk dat de Piratenpartij ook het leerproces heeft kunnen versnellen. Informatiebeleid is een nieuw domein waar de meeste traditionele politici door de jaren heen weinig aandacht aan hebben geschonken, of weinig bewust waren van het belang van dit domein.
Kan het Europese Parlement een wegbereider zijn op Europees of zelfs globaal gebied, voor een nieuw verstaan van dit beleidsdomein?
Ja. Vroeg of laat zullen we moeten beginnen met een hervorming van het auteursrecht en een nieuwe richting kiezen. Europa zou de regio kunnen zijn die het voortouw neemt. Het zou uiteraard ook ergens anders kunnen gebeuren, in de V.S. lijkt het me onwaarschijnlijk, maar de wereld is groter dan dat, en de regio die het eerst handelt, zal een enorme voorsprong hebben. Als we ons openstellen, zodat Europa de plek wordt waar men als artiest of ondernemer zonder zo veel wettelijk risico kan werken, met minder risico dan elders, dan zal er hier een voorsprong ontstaan op het vlak van cultuur en ondernemerschap, en daar zou ik erg blij om zijn.
* * *
d.M.: De Groenen hebben het naar aanloop van deze conferentie over open standaarden al vaker gehad over een hervorming van het auteursrechtensysteem. Hoe zien jullie dit? Is er ruimte voor een dergelijke hervorming?
Judith Sargentini: Er komt een auteursrechtenhervorming in Europa. We zitten er nu al twee jaar op te wachten. Omdat de meningen onderling verschillen, komt de commissie maar niet met een concreet, finaal voorstel. Waarom er überhaupt iets hervormd moet worden? Omdat sinds de opkomst van het internet, auteursrechten op nationaal niveau niet meer houdbaar zijn. Mensen halen hun informatie, hun films, hun muziek over de grenzen heen. The Pirate Bay bijvoorbeeld stuurt zijn surfers steeds maar rond over de grenzen. Wil je toch een vorm van betalingen via auteursrechten handhaven, dan moeten we tot een Europese regelgeving komen. Nationaal is het, zeker voor online content, niet meer haalbaar. Blijft de vraag, welke vorm krijgt het? Op dat punt ben ik bang dat het nog steeds een zeer ouderwetse vorm zal krijgen. Een mooi voorbeeld hiervan zijn boeken. Auteursrechten op boeken blijven tot 70 jaar na de dood van de auteur geldig. Je verdient echter maar geld op een boek de eerste jaren nadat het uitgekomen is. Na 15 jaar wordt er geen geld meer aan verdiend, laat staan 70 jaar na de dood van de auteur. Om dit aan te passen moet natuurlijk ook de manier waarop kunstenaars, auteurs of muzikanten geld gaan verdienen, aangepast worden. Muzikanten kunnen bijvoorbeeld hun inkomsten beter beginnen te halen uit optredens. Voor schrijvers kunnen de inkomsten eerder uit lezingen of krantenartikels komen, en niet zo zeer meer uit de boeken die ze schrijven.
Wordt het debat over een hervorming van het marktmodel genoeg gevoerd? Volgen de Commissie en het Parlement die logica?
In de Commissie en het Parlement lopen de meningen uiteen. Ook bij de Groenen is er verdeeldheid. Ik ben bijvoorbeeld ook gewonnen voor het kijken naar andere verdienmodellen in de creatieve industrie. Ik ben niet voor het afschaffen van het auteursrecht, maar het huidige systeem is niet houdbaar. Anders moet je mensen van het internet beginnen gooien en je kan commerciële bedrijven niet als politieagent gaan inzetten. Je zou trouwens zeer nauwkeurig moeten beginnen kijken naar wat er geüpload en gedownload wordt. Dat zou een inbreuk op onze privacy op het internet betekenen, niet al die bestanden zijn immers illegaal. Dat is niet wenselijk en dus moeten we iets anders verzinnen. We moeten loskomen van het idee dat er nooit iets illegaals kan worden verspreid over het internet zonder de creatieve industrie zijn broodwinning af te nemen.
Auteursrechthervorming en ACTA houden uiteraard verband met elkaar. Heeft het protest tegen ACTA iets opgeleverd? Gaat het Europees Parlement nu anders met ACTA om?
Het is nog nooit zo interessant geweest als nu. Toen we anderhalf jaar geleden protesteerden tegen ACTA hoorde niemand ons. Nu is de wind gedraaid. De stemming is in juli en de uitkomst is momenteel een dubbeltje op zijn kant. Ik reken mij niet rijk maar als je dat vergelijkt met anderhalf jaar geleden is het een groot verschil. Toen waren wij met enkele Groenen als het ware aan het roepen in de woestijn. Nu is er ruimte voor debat, er is echt winst. Het feit dat mensen de straat op gegaan zijn voor ACTA is ook een speciale gebeurtenis. Ik kan mij niet herinneren dat er eerder over iets dat zo abstract klinkt als een internationaal handelsverdrag mensen de straat op zijn gegaan. Ik vind dat heel bijzonder. Het betekent dat ze het goed begrepen hebben.
0 Comment