Nederlands- en Franstalige wetenschappers die met elkaar willen samenwerken, kunnen dat doen onder de paraplu van de IUAP, de InterUniversitaire Attractiepolen. Dit onderzoeksprogramma voorziet middelen voor excellentieonderzoek over de taalgrens heen en is het enige budget in België dat federaal wetenschappelijk onderzoek mogelijk maakt. Voorlopig wordt de IUAP-formule voortgezet, maar zijn bestaan blijft bedreigd.
In een opiniestuk in De Standaard waarschuwde Dave Sinardet, politicoloog aan de VUB en Universiteit Antwerpen, in november 2010 al voor het verdwijnen van de Attractiepolen, samen met tal van andere vooraanstaande academici: “De productie van nieuwe kennis is meer dan ooit gebaseerd op interdisciplinariteit en complementariteit tussen internationaal gerichte onderzoekers. Die hebben daarbij geen boodschap aan politieke of taalgrenzen. … De afbraak van een deel van het federale wetenschappelijke onderzoek ligt op de tafel.”
Van de regering-Di Rupo was er toen nog geen sprake, de communautaire onderhandelingen waren nog volop aan de gang. Inmiddels is het verdwijnen van de IUAP niet voor vandaag of morgen: de regering in lopende zaken besliste al om de Attractiepolen te behouden. Voor de periode 2012-2017 wordt alvast 156 miljoen euro uitgetrokken om federaal fundamenteel onderzoek aan te moedigen. De donkere wolken zijn echter nog niet verdreven. “We zijn natuurlijk erg tevreden met de uitgetrokken middelen”, zo zegt Sinardet, “ maar uiteindelijk is het wel de bedoeling om de IUAP op te splitsen en de bevoegdheid over te hevelen naar de gemeenschappen. Dat blijkt althans uit het Vlinderakkoord, de zesde staatshervorming. De gemeenschappen moeten dan wel nog eerst een samenwerkingsakkoord afsluiten, nog iets dat wellicht niet zo makkelijk zal zijn.”
Die communautarising ziet Sinardet met lede ogen aan: “Op die manier zullen de Attractiepolen de facto op termijn verdwijnen. Er hoeft maar één gemeenschap te beslissen om minder of niet meer te investeren, en binnen de kortste keren is het einde in zicht. Ik denk dan ook dat wetenschapsbeleid een bevoegdheid is die zich op verschillende niveaus dient te bevinden. Het federale niveau hoort daar zeker ook bij.”
De Attractiepolen dateren van 1987 en zijn in de loop der jaren uitgegroeid tot internationaal voorbeeld. Niet zelden vormden de IUAP de basis voor internationale netwerken. Het belang kan dus niet onderschat worden, weet Sinardet: “Als wetenschappers rond nationale thema’s werken, is het erg interessant om met Franstalige collega’s samen te werken. De IUAP zijn dan de enige mogelijkheid. Via het Vlaamse FWO (Fonds Wetenschappelijk Onderzoek) is dat niet mogelijk.”
0 Comment