Door Michael Van de Velde
Met een deflatoire spiraal en/of hyperinflatie in het vooruitzicht (ook wel beschreven als het einde van de welvaartsstaat zoals wij die vandaag kennen) lijkt het voor een beginnende Oostenrijkse econoom waarschijnlijk ongepast om zich bewust te willen verliezen in de semiotische catacomben van een negen minuten durende videoclip van een, op het eerste gezicht oppervlakkig popidool die lege Cola Light-blikjes als krulspelden gebruikt. Nochtans kan een grondige semiotische analyse van Lady Gaga’s laatste videoclip Telephone een aantal fundamentele inzichten over de culturele en economische gezondheid van onze samenleving blootleggen.
Meer nog, Telephone bevat een aantal waarheden die in feite verplichten om haar uit te roepen tot de profeet van een samenleving in verval. Op zich hoeft dit niet eens te verwonderen. Gaga is een duidelijke referentie naar het gelijknamige personage uit de Babylonische creatiemythe. In die Babylonische creatiemythe is het immers Gaga die de andere goden (onder andere Marduk) inlicht over Tiamats plannen met betrekking tot de vernietiging van de welvaartsstaat zoals ze die toen kenden. De etymologische oorsprong van Lady Gaga’s naam betekent echter niet dat haar oeuvre noodzakelijkerwijze gelezen moet worden als een contemporaine hervertelling van de Babylonische creatiemythe.
Vraag is dan wel hoe Telephone gelezen moet worden en wat de finale betekenis van de clip nu werkelijk is. Is Telephone een casting call voor Quentin Tarantino’s nieuwe romantische komedie? Is Telephone het bewijs dat ook vrouwen sandwiches mogen eten? Is Telephone een oproep tot collectieve culturele euthanasie? Is Telephone een aanfluiting van de male gaze? Is Telephone een negen minuten durende reclamefilm voor het failliete Polaroid? Is Telephone de soundtrack van een uit de hand gelopen Apollinische Bacchusviering?
Het antwoord is bedrieglijk eenvoudig: Telephone heeft geen betekenis. Zelfs indien Telephone betekenisdragend zou zijn, dan wordt elke mogelijke betekenis van de clip versmoord in een eindeloze verzameling van alternatieve betekenissen die een veelvoud van aan elkaar tegengestelde verwijzingen en van de pot gerukte tropismen fabriceren. Telephone implodeert simpelweg onder zijn eigen semiotisch gewicht. Dit is in feite ook wat Lady Gaga zelf – onder milde druk – toegeeft. In een telefonisch interview vat Rayn Seacrest Gaga’s gewauwel perfect samen wanneer hij haar zinnen begint af te maken en concludeert dat de video in feite draait rond excess: “Just excess, excess of everything, we are always inundated with information, food and stuff…”
Wat Seacrest jammer genoeg vergeet te zeggen is dat telephone zelf een informatief product is. In zijn betekenisloosheid symboliseert Telephone op die manier zijn eigen excess. Telephone is tegelijk het overbodige product en de overbodige kritiek van een cultuur die zich nog het gemakkelijkst laat samenvatten als een informatievuilbak. Telephone is met andere woorden symptomatisch voor een cultuur die zijn eigen kritisch potentieel volledig heeft uitgeput en op de vooravond van zijn ondergang, deze kritiekloos consumeert.
0 Comment