Why is lenguage? Lenguage is that we mis-unda-stend each udda. Zip? … Pow! De dansende Kat krijgt een baksteen tegen het achterhoofd. Geboren in de omkadering van de avonturen van E. Pluribus Dingbat, sloop in 1910 het concept van Krazy Kat voor het eerst de wereld binnen.
Door Nathaniël Bovin
Krazy Kat lijkt in een eerste oogopslag uit te blinken in zijn simpliciteit. Ignatz Mouse kanaliseert zijn frustraties in een moment suprême, wanneer hij een goedgemikte baksteen tegen de schedel van Krazy gooit. De Kat, vervuld van tragische Shakespeariaanse hartstochten voor Ignatz, interpreteert dit steevast als een teken van affectie. Offissa Bull Pupp, de arm der wet, probeert immer Ignatz’ plannen te dwarsbomen. Hij koestert zelf onuitgesproken affecties voor de naïeve Kat, welke hij dan weer (pervers) uit door Ignatz in de cel te draaien.
De volgende 31 jaren dat zijn bezieler George Herriman (1880 – 1944) Krazy Kat leverde voor verschillende publicaties van het King Features Syndicate, waren het quasi altijd variaties op dit thema. Toch blijkt, zeker als men wat aandachtiger kijkt, dat in de wereld van Krazy Kat niets gedetermineerd, voldongen of vaststaand is. Het meest in het oog springende voorbeeld hiervan, zijn de eindeloos veranderende achtergronden waarop Krazy’s liefdesverzuchtingen zich afspelen. Struiken veranderen in gepotte bomen, rotsen veranderen van vorm, transformeren in huizen die tot kerken verworden. Dag en nacht wisselen elkaar inconsequent af. Een moment rust wordt de achtergrond niet gegund.
Niet toevallig merkt Krazy Kat – die zich in een ongedefinieerd dialect uitdrukt – tegenover Ignatz Mouse op dat: “It’s wot’s behind me that I am … it’s the idea behind me, ‘Ignatz’ and that’s wot I am.” Er is echter niets zo ambigu in Coconino County (de woestenij waar het dagelijkse drama zich ontvouwt) als het personage van Krazy Kat zelf. Ook Herriman (de auteur) kon niet bepalen tot welke sekse Krazy behoorde. Soms een hij, soms een zij … eens wit en dan weer zwart.
Dat deze non-conventionaliteit het grote lezerspubliek niet erg kon bekoren, lijkt wel vanzelfsprekend. Krazy Kat had echter een schare toegewijde en vooral invloedrijke fans. De belangrijkste hiervan – zeker met betrekking tot het voortbestaan van de strip – was waarschijnlijk William Randolph Hearst, in Europa beter bekend als het model voor Charles Foster Kane, uit Orson Welles’ Citizen Kane. Hiernaast waren er ook nog een aantal halfgoden van het kunst- en literatuurpantheon die met semireligieuze ijver de strip lazen, zoals bv. Ernest Hemingway, Pablo Picasso, Willem de Kooning, T.S. Eliot , E.E. Cummings, Jack Kerouac en vele anderen. Het was vooral het werk van de kunstcriticus Gilbert Seldes dat hem in deze kringen populariseerde. In 1924 schreef deze een werk getiteld The Seven Lively Arts, waarin hij een lans brak voor de kritische appreciatie van low art, die volgens hem evenveel kritische aandacht verdiende als high art. In dit boek wijdde hij ook een hoofdstuk lange lofzang aan Krazy Kat.
Waar E.E. Cummings de strip nog verklaarde als een voorstelling van de strijd tussen de maatschappij (Offissa Bull Pupp) en het individu (Ignatz Mouse) over een ideaal (Krazy Kat), is men na de ontdekking van het geboortecertificaat van George Herriman overgegaan tot een meer autobiografische verklaring. Tegelijkertijd echter een interpretatie die veel maatschappijkritischer overkomt dan voorheen. Herriman bleek immers niet blank te zijn, zoals op zijn overlijdensakte opgetekend stond. Herriman was de zoon van gekleurde ouders. Een niet te miskennen professionele handicap in de V.S. rond 1900. Herriman pretendeerde dan ook liever om een Griekse immigrant te zijn – voor immigranten stonden meer beroepen open dan voor kleurlingen – en trachtte hij zijn kroeshaar te verbergen onder een hoge hoed. Men kan zich indenken dat hij op deze manier weinig anders kon, dan zijn eigen identiteit als een constructie erkennen.
De absurditeit van sociale constructen als ras, klasse en sekse bleken al even mystificerend voor zijn creatie als voor de auteur. De sekse en ras van Krazy Kat veranderen dan ook vaak als gevolg van de sociale positie die Krazy op dat moment inneemt.* Door een bijna gekmakende naïviteit, tracht Krazy Kat ook om zijn medespelers aan te pakken op de miskenning van hun eigen bestaan. De pretentie en miskenning die nodig is in het dagelijks bestaan, worden door hem/haar vaak vakkundig aan de kaak gesteld. Men kan dit eventueel opvatten als een manier van zelf-purificatie voor de auteur, die zich dagelijks gedwongen zag om zijn afkomst te verloochenen. Het was alleszins een bijtende kritiek op de maatschappij waarin hij vertoefde, een kritiek die tot op heden slechts weinig aan validiteit heeft moeten inboeten.
Het mag dan ook niet verbazen dat Krazy Kat in 1999 door het Comic Books Journal verkozen werd tot de beste strip-publicatie van de twintigste eeuw. Na kritisch erkenning verkregen te hebben, is men nu ook begonnen met een passende heruitgave van Krazy Kat en ander werk van Harriman. Zij onder u die liever hun geld aan de wat vluchtigere geneugten van het leven spenderen, kan ik naar de volgende site verwijzen, een online archief met meer dan 400 afleveringen van Krazy Kat. Jammer genoeg wel enkel in zwart-wit, wat misschien toch die extra uitgave rechtvaardigt.
*Voor een diepere studie van dit fenomeen, zie: E. Crocker: ‘To He, I Am For Evva True: Krazy Kat’s indeterminate gender’, in: ‘Postmodern Culture, v. 4, n. 2, Jan. 1994.
0 Comment