De bezetting van de Campus

Op woensdag 3 december landde een honderdtal sans-papiers op de Campus van Etterbeek. Na kort overleg met rector Paul De Knop, wees hij ze twee tijdelijke verblijfplaatsen toe. Een huis van de VUB op de Triomfaan en de parkeergarage onder het gebouw K.

Door Piet Van de Velde

De proloog: LVSV-debatten, kerken & de ULB

De eerste keer dat de sans-papiers van zich lieten horen, was tijdens het openingsdebat van het LVSV, begin dit academiejaar. Actievoerders van de ULB en van het CAS (actie- en steuncomité voor de sans-papiers) blokkeerden het debat in een poging om de Vlaamse studenten te sensibiliseren. Een tweede doel was om minister Turtelboom (een van de genodigden op het debat) onder druk te zetten om werk te maken van het migratiebeleid.

Het hele debat viel in het water. Dit leidde tot verhitte reacties langs de kant van het LVSV. Leden van het LVSV waren niet opgezet met de massale opkomst van de actievoerders. Zo ontstond er een hevige trek- en duwpartij. Even later leek de situatie gestabiliseerd, totdat de security kwam opdagen. Hierdoor flakkerden de gemoederen opnieuw op. Uiteindelijk blies het LVSV, op vraag van moderator Yves Desmet (De Morgen), het debat af.

Dit zijn lang niet de eerste acties van de sans-papiers en hun sympathisanten. Zo hebben ze al eerden kranen, bouwwerven en kerken bezet. Uiteindelijk raakte de hele beweging min of meer georganiseerd door de inspanningen van een aantal ULB-studenten. Deze studenten zijn trouwens ook verantwoordelijk voor de oprichting van het UDEP (Union de défense des sans-papiers), een actiegroep die zich actief inzet voor de rechten van de sans-papiers. Deze beweging verzorgde en begeleidde de sans-papiers bijvoorbeeld bij hun hongerstaking eerder dit jaar.

Toen de sans-papiers echter de sporthal van de ULB gingen bezetten, raakte het geduld van de rector van de ULB op. In het rectoraat van onze Franstalige zusteruniversiteit werd naarstig gezocht naar mogelijke oplossingen, inclusief concrete juridische stappen. Dit was echter buiten het UDEP gerekend. Door ook de VUB in hun acties te betrekken, verzekerden ze het voortbestaan van de hele beweging.

De overname van de VUB

Wie zou denken dat de acties van UDEP een impulsief karakter hebben, heeft het mis. Er waren al eerder informatieve gesprekken met Vrij Onderzoek om ook op de VUB een actiecel op te richten. Deze cel zou studenten mobiliseren en engageren rond de hele problematiek. Er was enkel een logistiek probleem: het lokaal van Vrij Onderzoek bleek snel te klein om beide organisaties (zowel VO als UDEP) volwaardig te ondersteunen in hun werking.

Een kleine twee weken voor de inval deed zich een ander merkwaardig feit voor. De krakers van het pand op Triomflaan 64 kregen het bericht dat ze het pand zo snel mogelijk dienden te verlaten. Het pand was onbewoonbaar verklaard en er werd gedreigd met politie-invallen, maar, mogelijk om scenario’s zoals in Leuven te vermijden, kregen de krakers echter rustig de tijd om alles te verhuizen. Tot de landing op de VUB. Toen moest alles ineens erg snel gaan.

De bezetting van de campus was na een paar uurtjes al geslaagd. Rector De Knop besloot de sans-papiers onder te brengen in de parkeergarage onder gebouw K en, u raadt het nooit, op Triomflaan 64. Karolien Merchiers, woordvoerder van de VUB, meldde het volgende: “Wij bieden logistieke steun aan de sans-papiers. Wij hebben positief geantwoord op de vraag om hen op te vangen omwille van ethische en sociale redenen en om te tonen dat we openstaan voor de wereld.”

Toch wordt er telkens opnieuw op gewezen dat dit maar een tijdelijke oplossing is. Er volgde kritiek uit rechtse hoek, dat dit alles een uitvoering was van een verborgen linkse agenda. Dit kan natuurlijk genuanceerd worden, gezien de vrijgestelde ruimtes enkel in een minimum aan comfort voorzien. Er was zelfs ongerustheid ontstaan over de aangekondigde koude nacht, met mogelijk zelfs wat sneeuw. Hierdoor verhuisde heel het gezelschap terug naar de sporthal van de ULB. Om de dag erop, 4 december, weer terug te reizen naar de VUB.

Het politieke spelletje

Het UDEP probeert door deze bezetting een bewustwording te creëren bij de Vlaamse Brusselaars omtrent de penibele situatie waarin de sans-papiers verkeren. Ze eisen een omzendbrief van minister Turtelboom en wensen dat er na onderhandelingen met de Open VLD eindelijk werk zal worden gemaakt van het regeerakkoord. Indien deze eisen niet worden ingewilligd, dreigen ze de actie nog verder uit te breiden, zelfs naar andere steden. Het meest waarschijnlijke is dat Leuven of Gent binnenkort volgen.

De wijze waarop de manifestanten actie voeren is ook vaak een punt van discussie. Tijdens een door Vrij Onderzoek gestart debat kwam het tot een definitieve breuk tussen de voorstanders van de opendebatcultuur en die van de directe acties. Die laatsten vinden dat de postmoderne opvatting van de eersten enkel aanzet tot het vakkundig onderuit halen van elkaars argumenten om deze zo tot logica te kunnen herleiden. Een gewraakte techniek, die tot gevolg heeft dat uiteindelijk niemand honderd procent gelijk kan hebben en er onmogelijk duurzame oplossingen gevonden kunnen worden.

Zeker niet voor mensen in de samenleving die niet in staat zijn om zichzelf in dergelijke logische spelletjes strijdvaardig te verdedigen. De voorstanders van de opendebatcultuur pikken echter niet dat er zowel directe als indirecte druk wordt uitgeoefend op het democratisch proces. De vraag of dit proces echter wel zo democratisch is voor mensen in deze situatie, is een andere zaak. Zo verduidelijkte Gerardo Cornejo (UDEP) later: “De sans-papiers voeren in feite enkel politieke bezettingsacties. Op die manier proberen ze politieke partijen van de meerderheid te interpelleren. Als de politiek het spel van de democratie niet meespeelt, zullen we ons gedwongen voelen om nieuwe, niet-politieke acties te voeren, zoals hongerstakingen.”

Uiteindelijk werd er tijdens die vergadering en pas na lange discussie een consensus bereikt. De acties ondernomen door het toen nog op te richten actieplatform aan de VUB moeten beletten dat er nog debatten geblokkeerd worden. Eigenlijk is het platform ontstaan op de dag van de terugkomst van de sans-papiers. Het is een amalgaam van verschillende organisaties aan de VUB die een draagvlak willen bieden aan positieve acties voor de sans-papiers. Zo hebben ze reeds een informatie-avond aangekondigd.

Echter, hoe men het draait of keert, op het einde van de dag is het de Raad van Bestuur van de VUB die de uiteindelijke beslissingen neemt. Uiteraard zal men rekening houden met de winter die voor de deur staat, maar tegelijk wil de Raad van Bestuur ook voorkomen dat er een permanent vluchtelingenkamp ontstaat op de VUB.